هیولی

هیولی و ارکان و انواع و جنس نباتی و حیوانی و جن و انس

از فلک کون تافت اختر تجرید نفس احد سرزد ازهیولی توحید

اخوان صفا بر این باورند که معقول یا معقول‌ها، اموری صوری روحانی هستند که نفس انسان در خوداش می‌تواند آن‌ها را ببیند که پس از مشاهده ای است که نفس ابتدا آن‌ها را در هیولی از طریق حواس خود مشاهده نموده است. اخوان صفا همچنین علم را به عنوان صورتی معلوم می‌دانند که در نفس عالِم است.

هیولی باشد آن شیئ که صورت ازو ظاهر شود در وقت نسبت

بیم آن بود زخاصیت یکتایی او که هیولی نپذیرد صور مستقبل

ز جمع الجمع تا حد هیولی نباشد جز غنی الذات اولی

عکس را عزم کنی گر به هیولی و صور صورت آنگه چو هیولی و هیولی صور است

که جز نور تو تااکنون نبودست هیولی را به صورت هیچ رهبر