هلند

هُلَند (Netherland)
آسیاب بادی نزدیک آمستردام
موقعیت. کشور پادشاهی هلند در اروپای شمال غربی و در غرب کشور آلمان جا دارد. از غرب و شمال به دریای شمال۱، از شرق به آلمان، و از جنوب به بلژیک محدود شده است. مساحت این کشور ۴۱,۵۲۵ کیلومتر مربع و شهر آمستردام پایتخت آن است.سیمای طبیعی. کشور هلند یکی از هموارترین فروبومان۲ اروپای شمال غربی است. بیشتر اراضی غربی آن، که از پس زدن آب دریا و دیواره سازی حاصل شده و در حدود ۴۰ درصد از وسعت کشور را شامل می شود، پایین تر از سطح دریاهای آزاد است و شبکۀ وسیعی از آبراهه ها، رودخانه ها، و شاخابه۳ های بسیار نقاط مختلف آن را به هم مرتبط می سازند. نواحی شرقی آن در مقایسه با بخش های غربی، مرتفع تر است و بلندی تپه ماهورهای آن، گاه به ۵۰ متر هم می رسد. بلندترین نقطۀ هلند که در جنوبی ترین ناحیۀ کشور و در مرز مشترک سه کشور آلمان و بلژیک و هلند جای دارد و به والسِربِرگ۴ معروف است، ۳۲۱ متر ارتفاع دارد و پست ترین نقطۀ آن واقع در شمال شرقی شهر روتردام۵، در حدود هفت متر پایین تر از سطح دریاست. بیشتر زمین های هلند به زیر کشت برده شده و بخش اندکی از آن را بیشه زارها و خلنجزار۶های کوچک فرا گرفته است. سراسر نواحی جنوبی هلند را جلگۀ آبرفتی۷ و دلتای رودخانه های ماس۸ (موز)، وال۹، و راین شمالی (ندر راین)۱۰ تشکیل داده و بخش وسیعی از جلگۀ مرکزی را دریاچه زوئیدر زه۱۱ دربر گرفته است که شاخابه یا خلیجی از دریای شمال محسوب می شود. رشته جزایر فریزیای غربی۱۲، شامل جزایر تکسل۱۳، ولیلانت۱۴، ترسخلینگ۱۵، آملانت۱۶، اسخیرمونیکوخ۱۷، و روتومروگ۱۸، در آب های ساحلی دریای شمال جا دارد و مانند دیواره ای طبیعی، پهناب۱۹ وادنزه۲۰ واقع در مدخل خلیج زوئیدر زه را از دریای شمال جدا کرده است. بندر آیسلمر۲۱، خلیج مزبور را از پهناب وادنزه جدا کرده و دریاچۀ زوئیدر زه در جنوب آن پدید آمده است. دریاچۀ مزبور نیز به نوبۀ خود به وسیلۀ بند دیگری به دو بخش تقسیم می شود و دریاچۀ آیسلمر در شمال و دریاچۀ مارکِر۲۲ در جنوب را تشکیل می دهد. رودخانۀ آیسل۲۳ از شرق به دریاچۀ آیسلمر می ریزد و سدّ آمستردام در انتهای جنوب غربی دریاچۀ مارکر جای دارد. کشور هلند از نظر اداری به دوازده استان تقسیم می شود و شهرهای مهم آن عبارت اند از آمستردام، روتردام، لاهه۲۴، اوترخت۲۵، آرنم۲۶، و هارلم۲۷. هلند دارای تابستان های نسبتاً خنک و زمستان های معمولاً آرام و پرباران است. بادهایی که در فصل بهار از سوی شمال می وزند، هوای سرد و آزاردهنده ای را به همراه می آورند. بارندگی آن سبک و در سراسر سال پراکنده است و ابرهای انبوه و بخار آب، پدیدۀ عادی آن است. میانگین دمای شهر آمستردام در دی ماه۲.۵ درجۀ سانتی گراد و در تیرماه ۱۶.۵ درجۀ سانتی گراد است و میانگین بارندگی سالانۀ آن به ۸۵۰ میلی متر می رسد. پوشش گیاهی هلند در مقایسه با جنگل های روزگار گذشته بسیار کوچک تر شده و اراضی آن ها به کشاورزی اختصاص یافته است. جزایر فریزیایی و کرانه های پهناب وادنزه، زیستگاه پرندگان مهاجر است و انواع ماهی و سخت پوستان۲۸ و نیز سمورِ آبی گونه هایی از حیات وحش آن به شمار می آیند.
اقتصاد. هلند یکی از ثروتمندترین کشورهای اروپا است. کشتزارهای پهناور آن بسیار پیش رفته است و نیروی کار اندکی در آن ها مشغول اند. حدود۵/۱ از اراضی هلند به زیر کشت برده شده و در حدود۳/۲ از آن را چراگاه ها و مراتع وسیع تشکیل داده است. استان های فریسلاند۲۹ و نورد هولاند۳۰، که در دو سوی دریاچۀ آیسلمر قرار دارند، به دامداری اختصاص یافته و پنیر و کره و فرآورده های دامی از محصولات عمدۀ آن است. چغندر قند، سیب زمینی، سبزیجات، انواع گل، غلات، و سیب نیز فرآورده های کشاورزی آن را تشکیل می دهند. حدود ۳۳۵هزار هکتار یا تقریباً یک دهم، از مساحت کشور را جنگل فرا گرفته و تولید چوب و الوار آن سالانه به حدود ۱میلیون مترمکعب بالغ می شود. تولید گاز طبیعی هلند، که در دهۀ ۱۹۵۰ کشف شده، به ۷۵هزار میلیون متر مکعب می رسد و ذخیرۀ نفت خام آن در حدود ۸۸میلیون بشکه است. مقدار قابل توجهی نفت خام از خارج وارد می شود و قسمتی از آن پس از تصفیه به خارج صادر می شود. در حدود۵/۱ از نیروی کار هلند در بخش صنعت اشتغال دارند و مواد غذایی، مواد شیمیایی و پتروشیمی، اتومبیل، هواپیماهای سبک، ابزارهای الکتریکی و الکترونیکی، فرآورده های صنعتی آن به شمار می آیند. شش درصد از نیروی الکتریسیته هلند به شیوۀ هسته ای تولید می شود و ۲۴۰میلیون کیلووات ساعت از ۸۹میلیارد کیلووات ساعت انرژی تولیدشده را نیروگاه های بادی تأمین می کنند.
حکومت و سیاست. نوع حکومت هلند، سلطنتی مشروطه با دو مجلس قانون گذاری است و علیاحضرت ملکه بئاتریکس ویلهلمینا آرمگارد۳۱ پس از مرگ مادر خود در ۱۹۹۶، پادشاهی هلند را برعهده گرفته است. هلند دو نهاد قانون گذاری دارد؛ مجلس اول دارای ۵۷ نماینده و مجلس دوم، دارای ۱۵۰ عضو است که مردم آنان را برای دوره های ۴ساله برمی گزینند و رهبر یا نمایندۀ حزب حائز اکثریت در مجلس نیز مسئولیت نخست وزیری و تشکیل هیئت دولت را برعهده دارد. این کشور عضو مؤسس اتحادیۀ اروپا است و ۳۱ نماینده در پارلمان اروپا دارد.
مردم و تاریخ. جمعیت هلند۱۶,۶۹۵,۱۰۰ نفر است (۲۰۱۱) و تراکم نسبی آن به۴۰۲ نفر در کیلومتر مربع می رسد. روند افزایش سالانۀ جمعیت این کشور۰.۴ درصد است و هلندی ها ۹۶ درصد از جمعیت کشور را تشکیل می دهند. ۳۴ درصد از مردم آن کاتولیک و ۳۶ درصد از آنان بدون مذهب اند و ۸۹ درصدشان شهرنشین اند و هلندی زبان رسمی آنان است. میانگین امید به زندگی در هلند ۷۸ سال است و ۹۹ درصد از بزرگسالان آن باسوادند. کشورهای هلند و بلژیک و لوکزامبورگ، که به فروبومان اروپا معروف اند، از نظر تاریخی و شرایط جغرافیایی مشترکاتی دارند که اتحاد و یکپارچگی آن ها را ایجاب می کند. سرزمین اقوام سِلت۳۲ و ژِرمَن۳۳، ساکنان فروبومان اروپا، در قرن ۱پ م مورد یورش رومی ها قرار گرفت و حدود ۴۵۰ سال در تصرف آنان باقی ماندند. در قرن ۵م، ژرمن ها و فرانک ها به قدرت رسیدند و فریزیایی۳۴ های ژرمن تبار نواحی ساحلی هلند امروزی را تصرف کردند. پس از مرگ شارلمانی۳۵ (۷۴۳ـ۸۱۴م) قدرت امپراتوری فرانک ها رو به کاهش نهاد و با سقوط کارولنژیان۳۶ در ۸۸۸م دو کشور فرانسه و آلمان پا به عرصۀ تاریخ گذاردند. فروبومان اروپا از قرن ۱۰م در تابعیت امپراتوری مقدس روم۳۷ قرار گرفت و در اواخر قرن ۱۴م و آغاز قرن ۱۵م به دوک نشین بورگونی۳۸ پیوست. با ازدواج دختر دوک بورگونی با ماکسیمیلیان۳۹، از خاندان هابسبورگِ۴۰ اتریش (۱۴۷۶م)، فروبومان مزبور به عنوان هدیۀ ازدواج به خاندان هابسبورگ منتقل شد. نوۀ آنان، شارل پنجم۴۱ پادشاه اسپانیا (۱۵۰۰ـ ۱۵۵۸) که نواحی مزبور را به ارث برده بود، فروبومان اروپا را درهم ادغام کرد و آن را نِدِرلانت۴۲ (زمین پست) نامید که این نام تا به امروز همچنان باقی مانده است. فیلیپ دوم۴۳ (۱۵۲۷ـ۱۵۹۸)، پادشاه اسپانیا، که کاتولیکی بسیار متعصب بود، پروتستان ها را به شدت تحت فشار قرار داد و پروتستان های ندرلانت در واکنش به سخت گیری های بی رحمانۀ او سر به شورش برداشتند و بخشی از سرزمین خود را از سلطۀ اسپانیا خارج کردند. جنگ اسپانیا و انگلستان و شکست اسپانیا، بر جرأت ندرلانتی ها افزود و آنان نواحی مختلف این سرزمین را ادغام و استان های متحدۀ هلند را تأسیس کردند و در ۱۵۸۱ نیز رسماً جدایی از اسپانیا و استقلال خود را اعلام داشتند. هلند پس از کسب استقلال رفته رفته به قدرت دریایی و اقتصادی بزرگی مبدل شد و مستعمراتی چند در آسیای شرقی و افریقای جنوبی و جزایر هند غربی (وست ایندیز)۴۴ به دست آورد. ناپلئون بناپارت در ۱۷۹۵ جمهوری هلند را برانداخت و پس از شکست و تبعید ناپلئون، کشور سلطنتی هلند، که بلژیک نیز ضمیمۀ آن بود، دوبارۀ تأسیس شد و بلژیک نیز کوتاه زمانی بعد خود به کشور مستقلی مبدل شد. هلند در جنگ جهانی اول بی طرفی خود را حفظ کرد و در جنگ جهانی دوم به تصرف آلمان نازی درآمد. این کشور در پایان جنگ (۱۹۴۵) بخش اعظم مستعمرات خود، ازجمله اندونزی، را ازدست داد و در ۱۹۹۳ با پنج کشور دیگر اروپایی، اتحادیۀ اروپا۴۵ را تأسیس کرد.North Sea lowland inlet Vaalserberg Rotterdam heathland alluvial plain Maas Waal Neder Rijn Zuider zee West Frisian Islands Texel Vlieland Terschelling Ameland Schiermonnikoog Rottumeroog broad water Waddenzee Ijsselmeer Dam Marker Ijssel Hague Utrecht Arnhem Haarlem crustaceans Friesland Noord Holland Beatrix Wilhelmina Armgard Celtic People Germanic People Frisians Charlemagne carolingian Holy Roman Empire Burgundy Maximilian Habsburg Charles V Netherland Philip II West Indies United Provinces