هبوط

نظریهٔ نسب مشترک همگانی بر پایهٔ اصول تکاملی نخستین بار توسط چارلز داروین در کتاب اصل انواع (۱۸۵۹ میلادی) و بعدتر در کتاب هبوط انسان مطرح شد (۱۸۷۱). امروزه این نظریه به‌طور کلی مورد قبول زیست‌شناسان است و باور بر این است که نخستین نیای مشترک همگانی، یعنی نخستین نیای مشترک همهٔ جانداران، حدود ۳٫۹ میلیارد سال پیش پدید آمده است. نظریهٔ وجود نیای مشترک همهٔ جانداران یکی از اصول فرگشت است، گرچه وجود یک اصالت تباری یگانه در مورد اندامگان‌های تک‌یاخته‌ای و ویروسها مورد مناقشه‌است.

یک بلا از صد بلااش وا خرد یک هبوطش بر معارجها برد

مفسران گفتند: روز رستاخیز چون کافران را سوی دوزخ رانند ندا آید از جبّار عالم بفرشتگان که احبسوهم باز دارید این کافران را بر پل صراط. بعضی مفسران گفتند که همه خلق را بر پل صراط باز دارند و از همه سؤال کنند چنانک ربّ العزّة فرمود: فَوَ رَبِّکَ لَنَسْئَلَنَّهُمْ أَجْمَعِینَ. صراط هفت قنطره است ثلاثة صعود و ثلاثة هبوط و السّابعة وسطها فی اعلی الصراط و اللَّه عزّ و جلّ علی القنطرة العلیا ثانی رجلیه یقول: و عزّتی لا یمرّ بی الیوم ظلم ظالم، فذلک قوله تعالی: إِنَّ رَبَّکَ لَبِالْمِرْصادِ. قال ابن عباس: یسئلون عن جمیع اقوالهم و افعالهم. و روی عنه ایضا: إنّهم یسئلون عن لا اله الا اللَّه ایشان را پرسند از کلمه لا اله الّا اللَّه که حدّ آن چون شناختید و حقّ آن چون گزاردید، و گزاردن حقّ وی آنست که امر و نهی در آن بجای آرند و از محرّمات شرع بپرهیزند. عمر خطاب گفت: من قال لا اله الا اللَّه فلیعرف حقّها. حسن بصری را پرسیدند: چه گویی درین خبر که‌ «من قال لا اله الا اللَّه دخل الجنّة ؟ قال: لمن عرف حدّها و ادّی حقّها.

میزان که برج اختر لهو و طرب بود در وی رسد ز خسرو سیارگان هبوط

اختر کامم فتاد اندر هبوط واختر بد کرد در حالم مقام

تالکین در جایی اشاره می‌کند که اورک‌ها مایاهایی بودند که هبوط کردند و به شکل اورک درآمدند.

گر اورمزد توانا و کامران بودی نه در وبالش بودی نه در هبوط مقر

مباد اختر خصم ترا سعود و شرف مباد کوکب خبت ترا هبوط و زوال

باب الله کهی باشد جبریل را در او راه هم باعث هبوطش هم مایه صعودش

سزد که اختر نظم ما به یک ساعت توجه تو برون آرد از هبوط و وبال

به سما و به بروج‌اش، به هبوط و به عروج‌اش نفسی هم‌تک ِ باد م نفسی من هَلَپَند ام

بیدار همچو اخترو، روشن دلم ولیک پیوسته در هبوط و وبال است اخترم