هادریان

معنی کلمه هادریان در لغت نامه دهخدا

هادریان. ( اِخ ) امپراتور روم ، که پس از مرگ تراژان در سال 117م. به جای وی نشست. آپ پیان اسکندرانی مورخ یونانی که در ابتدای قرن دوم میلادی به دنیا آمده است با وی همزمان است. هادریان مانند اکتاویوس اوگوست بر این عقیده بود که روم نباید در فکر بسط حدود شرقی خود باشد. از این رو،با دولت پارت کنار آمد و تمامی ایالات پارتی را به آن دولت پس داد و سپاهیان روم این ایالات را ترک کردند. در این باب آنچه میدانیم این است : 1- آشور قدیم ( آدیابن ) را پارتها اشغال کردند. 2- تمامی بین النهرین علیا به پارت سپرده شد. 3- پارثاماسپات پادشاه ارمنستان شد و این کشور باز به حال سابق خود که پادشاهی از خانواده اشکانی داشت و دولت روم او را نصب میکرد،بازگشت. 4- در باب خُسرون بعضی نویسندگان قدیم نوشته اند که مانند ارمنستان گردید، ولی از سکه هایی که به دست آمده معلوم است که مانند بین النهرین علیا به پارت تعلق یافت. بنابراین از بهره مندیهای تراژان در بدو امر چیزی برای رومیها نماند. این سیاست هادریان و کنار آمدن او با پارتیها باعث صلح ممتدی بین دولتین مزبور شد، ولی چون خسرو گذشت های هادریان را از شکست تراژان میدانست خود را رهین رومیها نشان نمی داد و حتی نزدیک بود روابط دوستانه بین دو دولت بهم بخورد. اما باز سیاست رومیها که مبنی بر مماشات بود فایق آمد، هادریان در سرحد ایران و روم ملاقاتی با خسرو کرد و مذاکراتی بین او و پادشاه اشکانی روی داد ( 122م. ).و هادریان دختر خسرو را، که در زمان تراژان اسیر شده بود به خسرو پس داد. از وقایع دیگر زمان او اینکه فرس من پادشاه گرجستان از هادریان رنجشی حاصل کرد و جهت آن را از اینجا میدانند، که او به جای اینکه پیش کشی لایقی برای امپراتور بفرستد، لباسهایی که از زر دوخته بودند فرستاد و هادریان بر اثر این هدایا کاری کرد که به پادشاه گرجستان برخورد. هادریان سیصد گناهکار را پیوسته بر آن میداشت که برای تفریح رومیها بازی دربیاورند و آنها را بخندانند، وقتی که لباسها را از طرف فرس من آوردند با تحقیر به آنها نگریسته دستور داد همه را به گناهکاران بسپارند تا در هنگام بازی بپوشند و فرس من از این عمل رنجیده خاطر گشت. ولی باید گفت که قبل از این قضیه هم روابط هادریان با پادشاه گرجستان چندان خوب نبود، زیرا در 130م. که امپراطور روم پادشاهان دست نشانده ممالکی را که در تحت نفوذ روم بودند، برای ملاقات طلبید فرس من از تکریماتی که می بایست نسبت به امپراتور بجا آورد سرباز زد. هادریان در 138م. درگذشت و پسرخوانده او اورلیوس که در تاریخ به آن تونینوس پیوس معروف است به جای وی نشست. ( تاریخ ایران باستان ج 3 صص 2487 - 2490، 2495 و 2501 ).

معنی کلمه هادریان در دانشنامه عمومی

پوبلیوس آئلیوس ترایانوس هادریانوس ( به لاتین: Publius Aelius Traianus Hadrianus ) ( زاده ۲۴ ژانویه ۷۶ - مرگ ۱۰ ژوئیه ۱۳۸ ) امپراتور روم از ۱۱۷ تا ۱۳۸ میلادی بود. وی در ایتالیکا، هیسپانیا بایتیکا در خانواده ای ایتالیائی - اسپانیائی که اصل و نسبش به شهر ایتالیایی اتری در پیچه نوم∗ بازمی گشت و در اسپانیا سکونت گزیده بودندْ متولد گردید. پدرش مقام سناتوری داشت و عموزاده∗ ( یا عمه زاده ) امپراتور تراژان بود. وی با نوه خواهر∗ تراژان به نام ویبیا سابینا∗ ازدواج نمود _احتمالاً به سفارش همسر تراژان یعنی پومپیئا پلوتینا. پلوتینا به همراه دوست صمیمی و مشاور تراژان به نام لوکیوس لیکینیوس سورا∗ نگرش مثبتی نسبت به هادریان داشتند. زمانی که تراژان در گذشت، بیوه اش ادعا نمود که تراژان لحظاتی قبل از مرگش هادریان را نامزد جانشینی خود نموده بود.
ارتش و سنای روم جانشینی هادریان را تأیید نمودند اما به زودی چهار تن از سناتورهای برجسته به طور غیرقانونی به مرگ محکوم شدند. آنان با هادریان مخالفت نموده یا ظاهراً جانشینی او را به چالش کشانده بودند، و سنا وی ( هادریان ) را مسئول اعدام آنان دانست و هرگز وی را مورد عفو قرار نداد. وی با به بوته فراموشی سپردنِ سیاست های توسعه طلبانهٔ ∗ تراژان و دستاوردهای مرزی وی در بین النهرین، آشور، ارمنستانِ روم، و بخش هایی از داکیه مخالفت و نارضایتی هرچه بیشتر نخبگان سیاسی را سبب شد. هادریان ترجیح داد بر گسترش مرزهایی ثابت و دفاعی، و متحد سازی مردمان پراکندهٔ امپراتوری سرمایه گذاری نماید. وی به خاطر احداث دیوار هادریان معروف است، دیواری که حدود شمالی بریتانیا را مشخص کرد.
هادریان با شور و حرارت آرمان های امپریالیستی و علایق شخصی اش را تعقیب نمود. وی در معیت یک هیئت امپراتوری∗ متشکل از کارشناسان∗ و مسئولان اجرایی∗ تقریباً از تمامی ایالات امپراتوری بازدید نمود. وی آمادگی نظامی∗ و انضباط∗ را تشویق نمود؛ و مؤسسات گوناگون مدنی، مذهبی∗ و پروژه های ساختمانی را طراحی کرده یا شخصاً مورد حمایت مالی∗ قرار داد. در خود شهر روم، وی پانتئون را بازسازی نمود و معبد بسیار عظیم ونوس و روما∗ را بنا نمود. در مصر شاید وی بوده که سراپیوم اسکندریه∗ را بازسازی کرده است. او یک ستایندهٔ پُرحرارت یونان باستان بود و کوشید آتن را پایتخت فرهنگی امپراتوری قرار دهد و برای همین به ساخت شمار زیادی معبد مجلل در آنجا سفارش نمود. رابطهٔ نزدیک وی با یک نوجوان یونانی به نام آنتینوس و مرگ نابهنگام این پسرکْ سبب گردید هادریان دست به ابداع سنت شایعی در اواخر حکمرانی اش بزند. ( رجوع شود به مقاله آنتینوس ) . وی شورش بارکوخبا در یهودا را سرکوب نمود، اما مابقی دوران حکمرانی اش در صلح سپری شد.

جملاتی از کاربرد کلمه هادریان

اسطوره ای وجود دارد که بر اساس آن در دوران سلطنت هادریانوس، الکساندر یکم یکی از حاکمان محلی رومی به اسم هرمس را به همراه همه اعضای خاندانش که شمار آن‌ها به ۱۵۰۰ تن می‌رسید، به طریق معجزه به کیش مسیحیت وارد ساخته‌است. از همین دست اسطوره‌ها نقل شده‌است که او عیسی را به شکل نوزاد به چشم خود دیده‌است.

در پی این شورش، روم سعی کرد با بیرون راندن یهودیان به نقاط مختلف امپراتوری، از قیام‌های بیشتر جلوگیری کند. اما یهودیان در دو شورش ناموفق دیگر قیام کردند. اولین مورد در سالهای ۱۱۵–۱۱۶ در چندین شهر خاورمیانه رخ داد. دومی در اورشلیم در سال ۱۳۱ زمانی که امپراتور هادریان اعلام کرد که زیارتگاهی برای ژوپیتر در محل معبد بزرگ ویران شده خواهد ساخت. رومیان پس از درهم شکستن این چالش‌ها برای قدرت خود، یهودیان را در سراسر امپراتوری پراکنده کردند. اما یهودیت یک دین قانونی باقی ماند.

استان ارمنستان توسط امپراتور ترایانوس در سال ۱۱۴ میلادی به صورت یک استان رومی درآمد و تا زمان مرگ او در ۱۱۷ همچنان متعلق به روم باقی‌ماند تا این‌که در این سال جانشین وی، هادریانوس، آنرا به شاهنشاهی اشکانی بازپس داد. این استان باردیگر در پایان لشکرکشی لوسیوس وروس به ایران جزئی از امپراتوری روم شد. ارمنستان همواره مورد نزاع شاهنشاهی‌های اشکانی و ساسانی، و بهانه بسیاری از جنگ‌های ایران و روم بود.

آنتونینوس را به دلیل پاسداشت یاد و خاطرهٔ هادریانوس، پیوس لقب دادند و او را آنتونینوس پیوس نامیدند. دوران حکومت آنتونینوس پیوس با آرامش و رضایت مردم همراه بود. او در مسایل عمومی همچون پدر ملت رفتار می‌کرد و اعدام مسیحیان نیز به دلیل اقدامات او تا حد زیادی متوقف شده بود. امپراتوری روم در زمان فرمانروایی او وسیعتر شده بود و دیواری به نام او با نام دیوار آنتونینی بین رودخانه‌های فورث و کلاید (واقع در بریتانیای امروزی) ساخته شد.