نفتا
معنی کلمه نفتا در دانشنامه عمومی

نفتا

معنی کلمه نفتا در دانشنامه عمومی

نفتا (سوخت). نفتا ( به انگلیسی: Naphtha ) به طبقه ای از سوخت های مایع هیدروکربنی با فراریت و اشتعال پذیری بالا گفته می شود که در برج تقطیر پالایش نفت خام بین گازهای سبک ( مثل ال پی جی ) و نفت سفید قرار می گیرد. بخش عمده میعانات گازی یعنی نفتی که از چاه گاز برداشت می شود، نیز از نفتا تشکیل شده است. این سوخت مایع از قطران زغال سنگ نیز قابل استحصال است.
نفتا کاربردهای متنوعی دارد. صنایع شیمیایی و پتروشیمی خریدار اصلی نفتا هستند که از آن به عنوان خوراک تولید فراورده های مختلف پتروشیمی از جمله حلال ها و رقیق کننده ها، مواد اولیه انواع پلاستیک، الیاف مصنوعی و الکل های صنعتی استفاده می کنند. برای مثال بخش عمده تینرهای رنگرزی از نفتا تشکیل می شود و بیشتر ترکیب های پلاستیکی اتیلنی با نفتا ساخته می شوند. همچنین با استفاده از فرایندهای کاتالیستی می توان نفتا را به بنزین های اکتان بالا و سوخت های نفتی دیگر نیز تبدیل کرد. نفتا حلالی بسیار نیرومند با کاربردهای متنوع است به همین جهت برای تولید مواد شوینده و تصفیه مواد هیدروکربنی دیگر نیز استفاده می شود. همچنین از آن برای تولید جلادهنده ها و لاک ها و به عنوان سوخت گرمایشی و پخت وپز ( مشابه گاز مایع و نفت سفید ) نیز استفاده می شود.
نفتا به طور دقیق شامل هیدروکربن های دارای ۵ تا ۱۲ اتم کربن می شود که نقطهٔ جوش آنها از ۳۰ تا ۲۰۰ درجه سانتیگراد متغیر است. به عبارت دیگر با اعمال حرارت به نفت خام از ۳۰ درجه تا ۲۰۰ درجه سانتیگراد و جداسازی بخش جوشیده از آن، نفتا به دست خواهد آمد. معمولاً ۱۵ تا ۳۰ درصد نفت خام در این حرارت به جوش می آید در نتیجه همین میزان از نفت خام را می توان به طور مستقیم به نفتا تبدیل کرد. البته باید توجه داشت که این محدوده با بنزین ( ۷۰ تا ۱۷۵ درجه ) و نفت سفید ( ۱۵۰ تا ۲۷۵ درجه ) تداخل دارد. اما نفتا در بازار معمولاً در دو نوع نفتای سبک ( بین ۳۰ تا ۶۰ درجه با هیدروکربن های ۵ و ۶ کربنی ) و نفتای سنگین ( بین ۹۰ تا ۲۰۰ درجه با هیدروکربن های ۶ تا ۱۲ کربنی ) عرضه می شود.
نفتا همچنین از اجزای واکسهای تمیزکننده کفش است و در برخی از فندکها به عنوان سوخت استفاده می شود. موتورهای توربین گاز نیز قادر به استفاده از نفتا هستند و یکی از انواع سوخت جت از نفتا تشکیل می شود.
ریشه واژهٔ نفتا به کلمهٔ فارسیِ «نفت» می رسد ( زبان پهلوی: "naft"، به معنی ""خیس"، "مرطوب"، و نیز "نفت"؛ احتمالاً برگرفته از ایرانی باستان: "nafta*" ) ، که از طریق یونانی و لاتین به زبان های اروپایی وارد شده است. کلمهٔ نفت از دیرباز در اشاره به نفت های سبکی استفاده می شد که در منطقهٔ باکو و نقاط دیگر ایران از سطح زمین قابل برداشت بود و همین واژه از طریق نویسندگان یونانی و رومی به اروپا وارد شد. امروزه کلمهٔ نفتا در بسیاری از زبان های اروپایی از جمله روسی، ایتالیایی، اوکراینی، بلاروسی، لیتوانیایی، لِتونیایی، استونیایی، کرواتی، و بوسنیایی به معنی «نفت خام» است؛ درحالی که در آرژانتین، پاراگوئه و اروگوئه به بنزین، در بلغارستان و اسلواکی و جمهوری چک به سوخت دیزل ( گازوئیل ) ، و در لهستان به نفت سفید اشاره دارد.

معنی کلمه نفتا در دانشنامه آزاد فارسی

رجوع شود به:موافقت نامه تجارت آزاد امریکای شمالی
نفتا (شیمی). نَفتا (شیمی)
(یا: بنزین سنگین) مخلوطی از هیدروکربنهای حاصل از تقطیر تخریبینفت خام، قطران زغال سنگ، و نفت پلمه سنگیکه خود نفت خام تیره رنگی حاصل از تقطیر آرام پلمه سنگ قیری است. نفتا مادۀ خام صنایع پلاستیکو پتروشیمیاست. این اصطلاح در ابتدا برای هیدروکربن های مایعی به کار می رفت که در طبیعت یافت می شدند.

جملاتی از کاربرد کلمه نفتا

توافقنامه تجارت آزاد بین آمریکا، مکزیک و کانادا (نفتا) که به توقف رشد اقتصادی در این کشور آمریکای لاتینی انجامید با امضای «کارلوس سالیناس د گورتاری» رئیس‌جمهور سابق مکزیک اول ژانویه ۱۹۹۴(۱۱ دی ۱۳۷۲) آغاز شد که به اتخاذ سیاست‌های نئولیبرالی در مکزیک صورت گرفت و این کشور را با تغییر رویکرد سیاستمداران خود در قبال رشد اقتصادی روبرو ساخت و بسیاری از سیاست‌های صنعتی و توسعه محور در این کشور حذف و نقش سرمایه‌گذاری‌ها و تجارت‌های بی نظم بین‌المللی در این کشور بیشتر شد و سیاست‌های پولی و مالی نیز در این کشور تشدید یافت.
اگر در بحر نفتادی صدف را سینه نگشادی چنینش دست کی دادی نزاری را گهر سفتن
لازم است ذکر شود که آتش یونانی، با نام آتش مادی نیز شناخته می‌شد. پروکوپیوس مورخ قرن ششم در نوشته‌های خود اشاره می‌کند که یونانیان با روغنی خام به نام نفتا نیز آشنا بودند که نام خود را از واژه فارسی میانه نفت گرفته بود و به نظر می‌رسد یکی از عناصر اساسی تشکیل دهنده آتش یونانی یا آتش مادی بوده‌است.
مواد نفتی، نفتا و قیر در قرن نهم در اولین میدان نفتی در باکو در آذربایجان برای تولید نفت، استخراج شد. این میدان نفتی توسط مسعودی در قرن دهم و مارکو پولو در قرن سیزدهم این‌گونه توصیف شده‌است.
در فلان کوی و در فلان خانه نفتادم بدام از آن دانه
بر سر دانه ما سایه ابری نفتاد زور غیرت مگر از خاک دماند ما را
عکس فلک بر زمین گر نفتاد از چه یافت روی زمین چون فلک کسوت گوهر نگار
وقتی بوتان یا نفتای سبک در مجاورت یون‌های مختلف فلزی از جمله یون‌های منگنز، کوبالت، کرومیوم، پروکسید حرارت می‌بینند تجزیه می‌شوند تا براساس معادله شیمیایی زیر اسید استیک تولید کنند.
زین نمط او صد بهانه باز گفت حیله‌ها با حکم حق نفتاد جفت
غزال وار گرفتم تو را به دام هوس به دام کس نفتاده شکار بهتر ازین
ز روز زادن من، چشم زال چرخ نخفت به شوق اینکه قبول افتدم، ولی نفتاد
کس ندیدیم که در دام فریبی نفتاد دامن همّت ما بود که آلوده نشد
از عجز چو شبنم نفتادیم درین باغ افتادگی ما گل روشن گهری بود
گر بگیری دستم از جا می توانم خاستن آن چنان نفتاده ام کز بیم بر من نگذری