نصف النهار

نعمت خورشید و جودت را همایون مطلعی آورم چون مطلع خورشید در نصف النهار

او کتابی دربارهٔ نواقص مسائل ارشمیدس نوشت و اولین بار اقدام به محاسبه نصف النهار نمود. وی مخترع پرگار تام می‌باشد

روز و شب روی تو بزم آرای عالم مثل مه چون قمر در چارده چون شمس در نصف النهار

تاکه بینند اهل عالم نوبت نصف النهار صدر ایوان فلک مهر جهان آرا گرفت

ولایت ارزگان در مرکز افغانستان بین ۳۲ درجه و ۸ دقیقه عرض شمالی و ۶۶ درجه عرض شرقی از نصف النهار گرینویچ قرار گرفته‌است. طول متوسط این ولایت به خط مستقیم در جهت شمال به جنوب ۷۰ کیلومتر و عرض متوسط آن در جهت شرق-غرب حدود ۱۳۰ کیلومتر است. ولایت ارزگان از سمت شمال با ولایت دایکندی، از سمت جنوب با ولایات زابل و قندهار، از شرق با ولایت غزنی و از غرب به ولایت هلمند محدود است. شهر ترین‌کوت مرکز ولایت اروزگان است. ارتفاع این شهر از سطح دریا ۲٬۵۰۰ و پهناوری آن ۱۲٬۶۴۰ کیلومتر مربع است که تقریباً یک پنجاه و یکم یا ۲٫۰۲٪ پهناوری کل افغانستان را شامل می‌شود. ولسوالی خاص ارزگان بزرگ‌ترین و ولسوالی دهراوود کوچک‌ترین ولسوالی‌های ارزگان هستند.

روز بقای تو باد در افق بامداد رسته ز عین الکمال، دور ز نصف النهار

رفته رفته بلند می‌گردید تا به نصف النهارِ عدل رسید

شهر اراک روی مدار ۳۴ درجه و ۵ دقیقه و ۳۰ ثانیه در نیم‌کره شمالی از خط استوا قرار گرفته است. همچنین این شهر روی نصف النهار ۴۹ درجه و ۴۱ دقیقه و ۳۰ ثانیه طول شرقی از نصف‌النهار گرینویچ قرار دارد.

روستای اقبلاغ کرد در شمال شهر خلخال در ۴۸ درجه، ۳۰ دقیقه، ۳۹ ثانیه طول جغرافیایی شرقی و ۳۷ درجه، ۴۸ دقیقه، ۳۸ ثانیه عرض جغرافیایی شمالی از نصف النهار گرینویچ قرار گرفته است.

الحق مکارم تو بگیتی نمود فاش کاری که آفتاب بنصف النهار کرد

ساعتی کان ساعت ار طالع شود مهر از افق تا به شام روز محشر تابد از نصف النهار

آخر لطف و عنایت حدی دارد، احسان و مکرمت را اندازه هست. ریزش سحاب در تابستان چنان نیست که بهار؛ تابش آفتاب در صبح و شام نیست که نصف النهار. جود و کرم والا با این گونه علو همم چه گونه سحابی است و چطور آفتابی که یک آن و یک دم از بارش و تابش گریز ندارد و دست هیچ حمد و شکر بدامان این طور نعمت و رحمت نمیرسد. شکر و تلافی بامتناع علی رسید، جز مردن و خود را از این عجز و قصور فارغ کردن چه چاره خواهد بود؟

هر شب که طلعت تو درو شمس وار بود از روشنی جلالت نصف النهار داشت

هور به نصف النهار بر درج اوج خویش قامت رای تو را تا حد نصف القیام