معنی کلمه نخچیر در لغت نامه دهخدا
مرا اسیر گرفته بتی گرفته اسیر
شگفت نیست که نخچیرجوی شد نخچیر.منطقی ( از رادویانی ).همه بوم ها پر ز نخچیر گشت
به جوی آبها چون می و شیر گشت.فردوسی.به هر سو سواران همی تاختند
ز نخچیر دشتی بپرداختند.فردوسی.از افکنده نخچیر بیراه و راه
پر از کشتگان گشت چون رزمگاه.فردوسی.ازپی خدمت تو تا تو ملک صید کنی
به نهاله گه تو راند نخچیر پلنگ.فرخی.همی ربود چو باد از درخت برگ درخت
به ناوک از سر نخچیر شاخهای چو سنگ.فرخی.شکار خسروان مرغ است و نخچیر
سپهبد خسرو خسروشکار است.عنصری.آنجا هفت روز مقام کرد با نشاط و شراب تا از جانوران نخچیر دررسید و شکار کرده آمد. ( تاریخ بیهقی ص 263 ).
چشم دل باز کن ببین ره خویش
تا نیفتی به چاه چون نخچیر.ناصرخسرو.بلاشبهه چو صیاد غزالان
در این هنگام نخچیر افکنیدن.ناصرخسرو.و شهری است سخت خوش و تماشاگاه و نخچیر بسیار. ( فارسنامه ابن بلخی ص 128 ). و در آن حدود نخچیر بسیار باشد. ( فارسنامه ابن بلخی ص 134 ).
بیند از بس چشم نخچیر وبناگوش تذرو
دشتها پرنرگس و کهپایه ها پرناردان.ارزقی.اگر روباه در حرص و شره مبالغت ننمودی آسیب نخچیران بدو نرسیدی. ( کلیله و دمنه ). زاهدی... دو نخچیر دید که جنگ میکردند. ( کلیله و دمنه ). روباه را نخچیران بکشتند. ( کلیله و دمنه ). و مانند نخچیر و گراز در نشیب و فراز دویدن گرفت. ( سندبادنامه ص 58 ).
به هنگام خزان آید به ابخاز
کند در جستن نخچیر پرواز.نظامی.کند مو بر تن نخچیر تیر از شوق پیکانش
به دل چون رنگ بر گل میدود زخم نمایانش.خاقانی. || حیوان شکاری. گوشت شکاری. ( یادداشت مؤلف ) :
ز بدخواه روز و شب آژیر بود
به هرجای خوردنْش نخچیر بود.فردوسی.و خوان ها به رسم غزنین روان شد از بزرگان و نخچیر ماهی و آچارها و نانهای پخته ، و سلطان را از آن سخت خوش می آمد. ( تاریخ بیهقی ص 239 ). || بهایم دشتی و هر جانور صحرائی را نیز گویند وقتی که بگیرند عموماً. ( برهان قاطع ). هر حیوانی که شکار کرده میشود عموماً. ( فرهنگ نظام ). شکارکرده شده. ( غیاث اللغات ). رجوع به شواهد ذیل معنی نخستین شود. || هر حیوان دشتی و هر جانور صحرایی. ( ناظم الاطباء ). جانور صحرایی مثل آهو وغیره. ( غیاث اللغات ). رجوع به شواهد ذیل معنی نخستین شود. || بز کوهی را گویند خصوصاً، خواه آن را بگیرند و خواه نگیرند. ( از برهان قاطع ). بز کوهی. ( فرهنگ نظام ) ( از جهانگیری ) ( از ناظم الاطباء ). شکار کوهی خاصه بز. ( آنندراج ) ( انجمن آرا ) :