نافله

من ثنا گویم نخستین پس دعا پس حسب حال که فریضه ست اول آنگه سنت آنگه نافله

اَنَسِ مالک رَضِیَ اللّهُ عَنْهُ روایت کند از پیغامبر صَلَواتُ اللّهِ وسَلامُهُ عَلَیْهِ از جبرئیل عَلَیْهِ السَّلامُ از خداوند تَعالی گفت هر که ولِیّ مرا حقیر دارد با من بجنگ بیرون آمده باشد و بنده تقرّب نکند بچیزی دوستر بر من از گزاردن آنچه بر وی فریضه کرده ام و بندۀ من همیشه بمن تقرّب همی کند بنافلها تا او را دوست گیرم و هر که من او را دوست گیرم او را سمع و بصر باشم و نصرت کنندۀ او باشم.

قرض بدو ده ای پسر نفس و نفس زر و درم گنج و گهر ستان از او از پی فرض و نافله

و گفت: صوف پوشیدن دکانی است و سخن گفتن در زهد پیشة او است، و خداوند نافله عرضه کننده است. این همه نشانه ها است.

چون تو سازی روان ز نافله ها به دیار قبول قافله ها

دیدگاه مفسران اهل سنت در خصوص این آیه بدین شرح است: ابن ابی‌حاتم گزارش می‌کند که منظور از صَلاة، نمازِ صبح به جماعت یا نماز عید و مراد از نَحر، قربانی کردن در مِنا است. زمخشری بر این عقیده است که منظور از نحر، قربانی کردن در منا است. ابن کثیر دربارهٔ این آیه می‌گوید یعنی آنچنانکه به پیامبر کوثر عطا شد، پس پیامبر باید نمازِ واجب و نافله و قربانی‌اش را برای پروردگارش خالص گرداند و عبادتِ او کند و به نام پروردگارش و برای او قربانی کند. ابن کثیر در ادامه، احادیثِ دربارهٔ این آیه را نیز بیان می‌کند. محلّی و سیوطی، بر این عقیده‌اند که منظور از نماز، نماز عید قربان و مراد از نحر، قربانی کردن در همان روز است.

چو خدمت هست ترک نافله گوی بخدمت برده‌اند از هر کسی گوی

این‌چنین ملکی پریشان مانده دور از قافله کی شود اصلاح با صوم و صلاه نافله

دلم به زلف تو، بر ابروی تو سجده کند بلی، کنند دل شب، نماز نافله را

ای به درگاه تو از قدس روان قافله‌ها پیش طوف سر کوی تو خجل نافله‌ها

از سجود دوام وضع نیاز فرض خوان نماز نافله‌ایم