مورخ

ز عشق مورخط یار ومار زلف دلدارم تو پنداری به گوشم رفته مور و در بغل مارم

شاه جهان طغایتمورخان که آفتاب اندر پناه سایه چترش کند مدار

ابن مقله نویسنده ی معروف را دست و سپس زبانش بریده بودند. و از چاه آب همی کشید. مورخان نوشته اند سه بار برای سه خلیفه وزات کرد، سه قرآن نوشت، سه بار سفر کرد و سه بار گورش را نبش کردند.

دیتس به نسل اولِ آن دسته از مورخان اروپایی تعلق داشت که ابتدا در زمینهٔ هنر در اروپا پژوهش کردند و سپس به فرهنگ‌های آسیایی علاقه‌مند شدند.

بر صفحهٔ خیال که باد ایمن از زوال طبع مورخ از مدد خامه بیان

شاه جهان طغایتمورخان که فر اوست درحادثات دور فلک دستگیر ملک

به مور آن دهد کو بود مورخوار دهد پیل را طعمهٔ پیل‌وار

شاه جهان طغایتمورخان که آسمان هر چند گشت گرد زمین مثل او ندید

در یکی از کتب تاریخ پس از آن که مورخ انکار می کند که کسی از فرط شوق مرده باشد، می سراید: اگر عشق آدمیانی که مفتون لیلی و سلمی شده اند، چنین عقلشان را می رباید،

چه جای عزلت و ملک است کانجا ساخت همت خوان که عنقا مورخوان گشت و سلیمان مرد هم خوانی

زمار زلف و مورخط مشو مغرور و در ده بط که کار مور و مار و انس و جان اینک منظم شد