مهرداد

مِهرداد (Mithridate)
نمایش نامه ای تراژیک، از ژان راسین نمایش داده شده به فرانسوی در ۱۶۷۳ در پاریس. وقایع این تراژدی در نومفه (در کریمه کنونی) رخ می دهد. خبر مرگِ مهرداد، از پادشاهان باستانی و مقتدر مشرق زمین، همه جا شایع است. پسران او، کسیفارس (خسرو) و فارناکس، از دو زن مهرداد، هر دو به دختری یونانی و جوان به نام مونیم دل باخته اند؛ در حالی که می دانند پدرشان می خواسته است با مونیم ازدواج کند. مونیم در نهان عاشق کسیفارس است و به ابراز علاقۀ فارناکس، به بهانۀ این که با رومیان متحد شده، پاسخ منفی داده است. در حالی که رقابت عشقی میان دو برادر بالا گرفته است، خبر می رسد که مهرداد زنده است و به زودی از جنگ بازمی گردد. مهرداد که رهسپار جنگ با رومیان است، از عشق فارناکس به مونیم باخبر می شود و چون از عشقِ کسیفارس بی خبر است، مونیم را به او می سپارد، اما مونیم عشق خود را به کسیفارس نزد مهرداد فاش می کند. مهرداد که در موقعیتی ناامیدکننده قرار گرفته است تصمیم می گیرد با حیله ای مونیم را برای ازدواج با خود آماده کند. مونیم تصمیم به خودکشی می گیرد. در همین اثنا خبر می رسد که رومیان به دروازۀ شهر رسیده اند و فارناکس می خواهد دروازه را به روی دشمن بگشاید. مهرداد سالخورده و گرفتار میان احساساتی چون حسد، عشق و انتقام، شتابان عازم نبرد می شود و نوشابه ای زهرآلود برای مونیم می فرستد. مهرداد شجاعانه می جنگد و برای آن که زنده به دست دشمن نیفتد، سینۀ خود را با شمشیر می شکافد و کسیفارس نیز دشمن را به عقب می راند. مهرداد در حال احتضار، اما شادمان از فرارِ دشمن، پیکی می فرستد تا جام زهر را از دست مونیم بگیرد، و سرانجام با ازدواج کسیفارس و مونیم موافقت می کند. اگرچه راسین عظمت و شکوه دربار مهرداد را به یک تراژدی عشقی فروکاسته است، و جز چند موضوع جزئی دیگر، تصویری که او از مهرداد به دست داده است، تقریباً با واقعیت های تاریخی مطابقت دارد. در میان آثاری که عنوان مهرداد دارند (اعم از نمایش نامه، اپرا، و آثار تاریخی)، تراژدی مهردادِ راسین از همه مشهورتر است. ازجمله ملودرام های متعددی که به اقتباس از تراژدی راسین ساخته و اجرا شده است، می توان به اثری از آلساندرو اسکارلاتی، آهنگ ساز ایتالیایی، در ۱۷۰۷، اشاره کرد.