مهران

شهر ابهر در دوران پادشاهی شاپور دوم ساسانی بنیاد گذاشتنه شد. ابهر در منطقه سپهبد شمال قرار داشت در این دوره منطقه ابهررود تحت تسلط خاندان مهران یکی از هفت خاندان مهم حکومت گر ایران قرار داشت این خاندان علاوه بر ابهر به مناطق وسیعی که از ناحیه خوار تا آوج و دشتبی امتداد داشت مالکیت داشتند و معروفترین افرادی که از این خاندان شناخته شده‌اند شروین دشتبی، بهرام چوبین، پیران گشسب، گریگوریوس و سیاوش رازی هستند.

سرد مهران جهان گر همه صرصر گردند دل روشن نه چراغی است که خاموش کنند

بشارت می دهد این دل به فایز دلی در سینه مهرانگیز داری

بین مرز ایران و عراق در استان ایلام رشته‌کوه‌های کم ارتفاع حمرین (همرین) واقع شده‌است که از بهرام‌آباد در مهران آغاز می‌شود و تا جلگه خوزستان ادامه دارد.

نگارا جور مهراندود تا کی؟ به ما ناز عتاب آلود تا کی؟

در سال ۵۸۹ میلادی ایران دچار یک جنگ داخلی شد. بهرام چوبین که از خاندان مهران بود و آرزوی برپایی دوباره شاهنشاهی اشکانی را در سر داشت با شورش علیه هرمز چهارم کنترل کل ایران از جمله آذَربادَگان را به دست گرفت. در آگوست سال ۵۹۱ جنگی در نزدیکی گنزک بین نیروهای خسرو دوم (فرزند و جانشین هرمز چهارم) و نیروهای شورشی بهرام چوبین رخ داد، پس از چهار روز نبرد سخت، بهرام سرانجام شکست خورد و به فرغانه فرار کرد و کنترل آذَربادَگان دوباره به دست خاندان ساسانی افتاد.

چومهران ستاد اندرو بنگرید یکی را بدیدار چون او ندید

«بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ» روایت است از شعبی و میمون بن مهران که در ابتداء اسلام هر چه می‌نوشتند افتتاح بدین کردند که «بسمک اللهم»، تا آن گه که «بسم اللَّه» فرود آمد، پس «بسم اللَّه» می‌نوشتند، و برین اقتصار می‌کردند، تا آیت آمد که: قُلِ ادْعُوا اللَّهَ أَوِ ادْعُوا الرَّحْمنَ پس همه در هم پیوستند و بنوشتند: بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ.

چو مهران بسی مرد هوشیار بود جهاندیده و پیر و بیدار بود

اسماء مهروانی یا مهرانی (نگارش و آوایش کهن:أسماء مهروانیه) (؟ - ۱۴۶۲) (أسماء بنت عبدالله بن محمد) محدث و کاتب شامی در سدهٔ نهم هجری بود. ۲۹تن از هم‌روزگارانش از جمله شمس‌الدین ذهبی به او اجازهٔ نقل روایت دادند (دانش‌آموختگی کامل در علم حدیث). شمس‌الدین سخاوی نیز نزد او قرائت داشته است. در آرامگاه باب توما در دمشق، در نزدیکی شیخ ارسلان دفن شد.

بفرمود ، مهران تو نیکو سخن بگفتی درین رای و این انجمن

بپرسیدم از پیر مهران ستاد که از روزگاران چه داری بیاد

من از سخنان مهرانگیز دل پر دارم ز خواب برخیز

چنین گفت هرمزد که مهران دبیر جوانست و گوینده و یادگیر

آخرین دعوت نام مجموعه تلویزیونی به نویسندگی علیرضا کاظمی پور، کارگردانی حسین سهیلی زاده و تهیه‌کنندگی مهران رسام است که در زمستان ۱۳۸۷ از شبکه دو پخش گردید. این مجموعه تلویزیونی به مناسبت ماه محرم پخش می شد.