معنی کلمه مناره در لغت نامه دهخدا
منارة. [ م َ رَ ] ( اِخ ) ناحیه ای است در اندلس به نزدیک شذونة از مرزهای سرقسطه. ( از معجم البلدان ). رجوع به الحلل السندسیة شود.
مناره. [ م َ رَ / رِ ] ( از ع ، اِ ) منارو جوتره. و فنار. ( ناظم الاطباء ). نشان که در راه ازسنگ و خشت برپا کنند و در اصل لغت به معنی چراغ پایه باشد ظاهراً وجه تسمیه آن باشد که سابق برای راه یافتن مسافران چراغی بر مناره می افروختند، زیرا که در بلاد عرب به شبها می روند. ( غیاث ). جوتره. چوتره. گلدسته. مئذنه. فار. ( یادداشت به خط مرحوم دهخدا ). منارة: اندر وی ( اسکندریه به مصر )، یکی مناره است که گویند دویست ارش است و اندر میان آب نهاده بر سر سنگی و هرگه که باد آید آن مناره بجنبد چنانکه بتوان دید. ( حدودالعالم ).
مناره برآرم به شمشیر و گنج
ز هیتال تا کس نباشد به رنج
چو باشد مناره به پیش تَرَک
بزرگان به پیش من آرند چک.
فردوسی ( شاهنامه چ دبیرسیاقی ج 4 صص 1969-1970 ).
بر ره دین بمثل میل نبینند و مناره
وز پی دنیا ذره به هوا دربشمارند.ناصرخسرو.چو شد پر نور جانت از علم شاید
اگر قدت نباشد چون مناره.ناصرخسرو ( دیوان چ تقوی ص 394 ).نَدْهم مخالفت را دشنام کی توانم
آخر ز بهر کاری پردخته شده مناره .عمادی.به گرداگرد شهر درگشت وتا شش روز در فصیل و باره و خندق و مناره آن نظاره می کردند. ( جهانگشای جوینی چ قزوینی ج 1 ص 126 ).
گر سعیدی از مناره اوفتید
بادش اندر جامه افتاد و رهید.مولوی.آن مناره دید و بر وی مرغ نی
بر مناره شاهباز پرفنی.مولوی ( مثنوی چ خاور ص 369 ).به سر مناره اشتر رود و فغان برآرد
که نهان شدستم اینجا مکنیدم آشکارا.مولوی.مناره بلند در دامن کوه الوند پست نماید. ( گلستان ).
تو که چاه از مناره نشناسی
دیو را از ستاره نشناسی.؟ ( از امثال و حکم ج 4 ص 1736 ).