ملازگرد

عضدالدین ابوشجاع آلپ ارسلان محمد (۲۰ ژانویهٔ ۱۰۲۹ – ۱۵ دسامبر ۱۰۷۲) مشهور به آلپ ارسلان، دومین سلطان از امپراتوری سلجوقی بود که از ۱۰۶۳ تا ۱۰۷۲ میلادی حکومت کرد. آلپ ارسلان فرزند چغری‌بیک است. وی پس از مرگ عمویش طغرل‌بیک به سلطنت رسید که دربارهٔ جانشینی او، بین مورخان اختلاف نظر وجود دارد. آلپ ارسلان با پیروزی بر امپراتوری بیزانس در نبرد ملازگرد، قلمرو امپراتوری سلجوقی را با فتح گرجستان، ارمنستان و آناتولی گسترش داد.

۴-بیزانسی‌ها شهرهایی مانند انطاکیه، اورفا، منبج و ملازگرد را که به تازگی از مسلمانان گرفته‌اند باز پس دهند.

ملکشاه یکم سومین و بزرگ‌ترین سلطان سلجوقی و فاتح آناتولی بود که به دنبال پیروزی پدرش، آلپ ارسلان در نبرد ملازگرد، امپراتوری بیزانس را از آسیای صغیر بیرون راند. ملکشاه حکومت بر یکی از بزرگترین امپراتوری‌های تاریخ ایران را بر عهده داشت. ماندگارترین میراث وی، تنظیم تقویم جلالی است که به نام او و توسط گروهی از ریاضی‌دانان برجستهٔ آن زمان به سرپرستی عمر خیام انجام گرفت.

در فاصلهٔ ۱۱۹۹–۱۲۰۱ میلادی ارتش گرجی-ارمنی شهرهای آنی و دوین را نیز از حوزهٔ حاکمیت امرا خارج ساخت. پس از این پیروزی‌ها، ملکهٔ گرجستان، ملکه تامار حکومت آنی را به زاکاره و امارت دوین را نیز به برادرش ایوانه واگذار کرد. ارتش گرجی ـ ارمنی طی نبردهای متعدد تا ۱۲۰۷ میلادی نواحی قارص و ملازگرد و قلعه‌های واقع در آن را نیز فتح کرد. سپس، رهسپار رودخانهٔ ارس شد و برخی از قلعه‌های واقع در مجاورت آن را نیز، که در دست نیروهای سلجوقی بود، بازپس گرفت.[پانویس ۳]

پس از نبرد ملازگرد، ترک‌های اوغوز از قرن یازدهم در آناتولی مستقر شدند. علاوه بر سنت‌های شفاهی پیشین آنها که یک سنت ادبی مکتوب که به شدت تحت تأثیر ادبیات عربی و فارسی بود، در میان این مهاجران جدید پدید آمد.

قشون متحد گرجی و ارمنی به فرماندهی زاکاره، آمبرد، دشت‌های آرارات و استان شیراک، آنی (۱۲۰۰–۱۱۹۹)، دوین (۱۲۰۳)، قارص، استان سیونیک، و شهرهای دیگر را یکی پس از دیگری از وجود سلجوقیان پاک می‌نماید و سپس پیشروی خود را ادامه داده تا شهر ملازگرد و شهرهای دیگر می‌رسد. ارمنستان شمال شرقی که از دست سلجوقیان آزاد گردید شامل سلطنت‌های سابق واناند، آرماویر، آنی-شیراک، تاشیر و سیونیک می‌شد.