معنی کلمه مغان در لغت نامه دهخدا
برفتند ترکان ز پیش مغان
کشیدندلشکر سوی دامغان.فردوسی.پیش دو دست او سجود کنند
چون مغان پیش آذر خرداد.فرخی.بر در شبهت مدار عقل که ناخوش بود
بر سرزند مغان بیم رقم ساختن.خاقانی.مرا ز اربعین مغان چون نپرسی
که چل صبح در مغسرا می گریزم.خاقانی.بخواه از مغان در سفال آتش تر
کز آتش سفال تو ریحان نماید.خاقانی.گر مغان را راز مرغان دیدمی
دل به مرغ زندخوان دربستمی.خاقانی ( دیوان چ عبدالرسولی ص 508 ).در توحید زن کاوازه داری
چرا رسم مغان را تازه داری.نظامی.برآمد ناگه آن مرغ فسون ساز
به آیین مغان بنمود پرواز.نظامی.رو بتابید از زر و گفت ای مغان
تا نیاریدم ابوبکر ارمغان.مولوی.در خانقه نگنجد اسرار عشق و مستی
جام می مغانه هم با مغان توان زد.حافظ.- پیر مغان ؛رجوع به همین مدخل شود.
- خرابات مغان :
در خرابات مغان نور خدا می بینم
این عجب بین که چه نوری ز کجا می بینم.حافظ.رجوع به خرابات شود.
- دیر مغان ؛ عبادتگاه. معبد زرتشتیان :
از دیر مغان آمد ترسا بچه ای سرمست
بر دوش چلیپایی خوش جام میی در دست.شاه نعمت اﷲ.و رجوع به ترکیب دیرمغان ذیل دیر شود.
- کوی مغان ؛ جایگاه مغان. کوی زرتشتیان :
بامدادان سوی مسجد می شدم
پیری از کوی مغان آمد برون.خاقانی.سفر کعبه به صد جهد برآوردم و رفت
سفر کوی مغان است دگر بار مرا.خاقانی.|| دختر خوشگل زیبا. || میکده و شرابخانه. ( ناظم الاطباء ) ( ازفرهنگ جانسون ).
مغان. [ م ُ ] ( اِخ ) نام ولایتی است از آذربایجان و موغان نام شهر آن ولایت است. ( برهان ) ( آنندراج ). نام ولایتی در آذربایجان که اکنون محل نشیمن ایلات شاهسون است. ( ناظم الاطباء ). از توابع ولایت اردبیل است که در کنار رود ارس واقع و مسکن طوایف شاهسون است و قریه زیاد ندارد. نادرشاه افشار دراین محل به سلطنت انتخاب شد. ( از جغرافیای سیاسی کیهان ص 167 ). یکی از دهستانهای پنجگانه بخش گرمی شهرستان اردبیل است. این دهستان در شمال بخش واقع و دارای آب و هوایی گرمسیری است. از 96 آبادی بزرگ و کوچک تشکیل یافته و در حدود 1043 تن سکنه دارد. مرکز این دهستان بیله سوار و قرای مهم آن عبارتند از: باباش کندی ، زرگر، تازه کند حسن خانلو، گوگ تپه ، گون پایاق علیا، قره قاسملو، اوروف کندی ، پرمهر، افسوران ، کردلر، ونستناق ، شیرین آباد، میخوش ، مهره. محصول عمده آن غلات و حبوبات است. ( از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 4 ).
