معصی

در سال ۱۳۶۸ خورشیدی و پس از به رهبری رسیدن علی خامنه‌ای، صانعی گفت: «تخلف از فرمان آیت‌الله خامنه‌ای، گناه و معصیتی است بزرگ.» البته سال‌های بعد، به ویژه دو دهه بعد و هنگام انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۸۸ بسیار تغییر موضع داد.

تقسیم عقل به عقل نظری و عقل عملی که به زمان ارسطو برمی گردد گرچه در اوایل قرن دوم هجری در سنت اسلامی دیده نمی‌شود اما به عقیده احمد پاکتچی تقسیم‌بندی مشابهی را با زبانی کمتر فلسفی در سخنان صادق می‌توان پیدا کرد. در حدیثی از صادق، از عقل به عنوان ابزاری برای شناخت خالق و صفات او و همچنین ابزاری برای تمایز نیک از بد، یاد شده‌است؛ که از قسمت اول به عنوان عقل نظری و قسمت دوم به عنوان عقل عملی تعبیر می‌شود. این تقسیم‌بندی در حدیث دیگری از صادق اینطور روایت شده‌است که: «عاقل به دلالت عقل خود در می‌یابد که خداوند حق است و همو ربّ او ست، درمی‌یابد که خالقش اموری را دوست و اموری را مکروه می‌دارد و او را طاعتی و معصیّتی هست»

همچنین فخر رازی می‌گوید کلمه زکات در قرآن برای عمل واجب به کار می‌روداما عمل علی نمی‌تواند ادای زکات واجب باشد، زیرا در آن صورت باید قائل شویم که او ادای زکات را تا آن وقت به تأخیر انداخته‌است و این یعنی معصیت.

آلوده معصیت چو شد نفس اقرار و انابت و فغان بس

چندان به دوش خویش بکش بار معصیت کز موقف حساب الهی توان گذشت

در پایان قرن یازدهم، تنها گناهکاران رسوا و بدنام در روز پنج شنبه مقدس آشتی داده می‌شدند. اغلب چنین بود که اعتراف به جرم گناهان شدید تا آستانه مرگ به تأخیر می‌افتاد. برای تصحیح این رویه نادرست، چهارمین شورای لاتران در سال ۱۲۱۵ قانونی را وضع کرد که بر اساس آن، هر مسیحی باید سالی یک بار نزد کشیش اعتراف کند، البته این اقرارها به امانت نزد کشیش می‌ماند و آن‌ها مجاز به برملا کردن این اسرار نبودند. فقط به‌تدریج برای هر معصیتی کفاره‌ای مشخص در نظر گرفته شد.

راه حق از معصیت گردد خراب من زجور تو دلی دارم کباب

راست نگردد دروغ و زرق به چاره معصیتت را بدین دروغ میاچار

و خداوند گفت: ای آدم جزاء هر گناه را همان یک معصیت می‌نویسم و پاداش هر عمل نیکو را از ده تا هفتصد برابر.