معشر

ثم قال: وَ أَنْ لا إِلهَ إِلَّا هُوَ یعنی و اعلموا ان لا اله الا هو منزل القرآن علی محمد فَهَلْ أَنْتُمْ مُسْلِمُونَ استفهام معناه الامر کقوله: فَهَلْ أَنْتُمْ مُنْتَهُونَ و المعنی اذا رایتم العرب قاطبة عجزت عن الإتیان بمثل شی‌ء من القرآن فاسلموا. مفسران را دو قول است در این آیت یکی آنست که این خطاب با کافران است چنان که بیان کردیم دیگر قول آنست که خطاب با رسول و با مؤمنان است یعنی فَإِنْ لَمْ یَسْتَجِیبُوا لکم یا معشر المؤمنین فقولوا لهم فَاعْلَمُوا أَنَّما أُنْزِلَ بِعِلْمِ اللَّهِ.

تا بود کعبه و منا و صفا تا بود معشر و مقام و حطیم

و ابو معشر مقر آمد و کارد از میان کتاب بیرون آورد و بشکست و بینداخت و زانو خم داد و پانزده سال تعلم کرد تا در علم نجوم رسید بدان درجه که رسید.

«وَیْلٌ یَوْمَئِذٍ لِلْمُکَذِّبِینَ» بما وعد اللَّه فیها و اخبر عن قدرته علیها. قال اللَّه تعالی: مِنْها خَلَقْناکُمْ وَ فِیها نُعِیدُکُمْ وَ مِنْها نُخْرِجُکُمْ تارَةً أُخْری‌ و فی جمیع ما ذکر فی الآیة دلیل علی انّه قادر علیم و صانع حکیم، لم یخلق النّاس عبثا و لم یترکهم سدی و هو کما یبدی یعید. قوله: «انْطَلِقُوا» القول هاهنا مضمر، ای تقول لهم الخزنة: یا معشر المشرکین انطلقوا الی ظل ذی ثلث شعب ما کنتم به تکذبون ای امضوا الی النّار الّتی کنتم تکذّبون من اخبرکم بها انْطَلِقُوا إِلی‌ ظِلٍّ ذِی ثَلاثِ شُعَبٍ هذا الظّلّ هو الیحموم دخان جهنّم یطبق علی الخلق. ذِی ثَلاثِ شُعَبٍ شعبة عن یمینهم و شعبة عن یسارهم و شعبة من فوقهم، فیحیط بهم کقوله: «أَحاطَ بِهِمْ سُرادِقُها». و قیل: «ثَلاثِ شُعَبٍ» شعبة من النّار و شعبة من الدّخان و شعبة من الزّمهریر. و قیل: یخرج عنق من النّار فتنشعب ثلاث شعب امّا النّور فیقف علی رؤس المؤمنین و الدّخان یقف علی رؤس المنافقین و اللّهب الصّافی یقف علی رؤس الکافرین ثمّ وصف ذلک ظلّ فقال: «لا ظَلِیلٍ» ای لیس فیه برد و لا راحة وَ لا یُغْنِی مِنَ اللَّهَبِ ای و لا یدفع عنهم شیئا من حرّ جهنّم.

روی عکرمة عن ابن عباس قال قال رسول اللَّه (ص): «یا معشر التّجار انّکم قد ولیتم امرا اهلکت فیه الامم السّالفة المکیال و المیزان».

جامی به سعی خویش ز جانان خبر نیافت یا معشر الاحبة بالله خبروه

علاء دولت عالی، ضیاء ملت باقی ظهیر معشر اسلام و ظل ایزد ذوالمن

و خبر درست است از ابن عمر گفت: رسول خدا (ص) خواست که کسی را به یمن فرستد گفت: یا معشر المهاجرین و الانصار! ایّکم ینتدب الی الیمن؟

۳ـ در حدود ۱۱۴۰ میلادی کتاب المدخل الی علم احکام النجوم اثر ابومعشر بلخی را ترجمه نمود.(این ترجمه که به رابرت چستری اهدا شده بهتر از ترجمهٴ یوحنای اشبیلی در حدود ۱۱۳۳ میلادی است.).

مادرش از هوش‌رفت و فرزندنش گفت با مردم ای مهین معشر

ساقی بمی ز سینه، رفته است گرد کینه توبوا من العداوة، یا معشر الاعادی