معنی کلمه معزول در لغت نامه دهخدا
- معزول شدن ؛ دور شدن. بازداشته شدن :
معزول شد دو چیز جهان از دو چیز تو
از علم تو جهالت و از جود تو مطال.ناصرخسرو.معزول شده ست جان ز هرچه
داده ست بر آنت دهر منشور.ناصرخسرو.- معزول کردن ؛ باز کردن. خلع کردن. ( یادداشت به خط مرحوم دهخدا ). دور کردن. بازداشتن.
شب را معزول کرد چشمه خورشید
رایت دینارگون کشید به محور.مسعودسعد.گرش نتوان به زر معزول کردن
به سنگی بایدش مشغول کردن.نظامی.- معزول گشتن ؛ دور شدن. بازداشته شدن. محروم شدن :
معزول گشت زاغ چنین زیرا
چون دشمن نبیره زهرا شد.ناصرخسرو.و رجوع به ترکیب معزول شدن شود.
|| از کار بازداشته شده. از درجه و منصب افتاده و گوشه نشین. ( ناظم الاطباء ). بیکار ساخته شده. ( آنندراج ). از کار برکنار شده. از کار انداخته شده. بیکارشده. خانه نشین. مقابل منصوب. ( یادداشت به خط مرحوم دهخدا ) : و صاحب دیوان رسالت و خواجه بوالقاسم هرچند معزول بود و بوسهل زوزنی و... آنجا آمدند. ( تاریخ بیهقی چ فیاض ص 183 ). هرچند بوالقاسم کثیر معزول بود اما حرمتش سخت بزرگ بود. ( تاریخ بیهقی چ فیاض ص 184 ). قحبه ٔپیر از نابکاری چه کند که توبه نکند و شحنه معزول از مردم آزاری. ( گلستان ). دوست دیوانی را وقتی توان دید که معزول باشد. ( گلستان ).
حدیث عقل در ایام پادشاهی عشق
چنان شده ست که فرمان حاکم معزول.سعدی.- معزول شدن ؛ برکنار شدن از کار. از منصب و مقام انداخته شدن : یکی از وزرا معزول شد و به حلقه درویشان درآمد. ( گلستان ).
- معزول کردن ؛ از کار و از منصب و درجه بازداشتن و محروم ساختن و خانه نشین کردن. ( ناظم الاطباء ). از کار انداختن. از کاربر کنار ساختن. ( یادداشت به خط مرحوم دهخدا ) : عبداﷲبن عزیز را از وزارت معزول کردند و به خوارزم افتاد. ( ترجمه تاریخ یمینی چ 1 تهران ص 106 ). هارون الرشید یکی از متعلقان را به دیناری خیانت معزول کرد. ( سعدی ).
یکی را که معزول کردی ز جاه
چو چندی برآید ببخشش گناه.( بوستان ).