مطرز

معنی کلمه مطرز در لغت نامه دهخدا

مطرز. [ م ُ طَرْ رِ ] ( ع ص ) علم گر. نگارساز. ( منتهی الارب ). آنکه جامه را علم کند. ( مهذب الاسماء ). علم گر. ( دهار ). آن که جامه با طراز و نگار میسازد. ( ناظم الاطباء ). علم نگار. نگارساز. آنکه جامه را نگار کند. ( یادداشت به خط مرحوم دهخدا ) :
هوا روی زمین را شد مطرز
به صافی آب دریا، نی به قرمز.بدایعی بلخی.دو مطرز به کیمیای سخن
تازه کردند نقدهای کهن.نظامی.
مطرز. [ م ُ طَرْ رَ ] ( ع ص ) جامه با علم و نگار. ( منتهی الارب ). جامه منقش. ( دهار ). جامه با طراز و نگار. ( ناظم الاطباء ). || زینت داده شده و طراز کرده شده. ( غیاث ) ( آنندراج ). نگارین کرده. ( یادداشت به خط مرحوم دهخدا ) :
ور بیابم آب در فکر آتش است
آبی از آتش مطرز کس ندید.خاقانی.و در آن جمله هزار جامه ششتری بود مطرز به القاب امیر سدید ملک منصور ولی النعم ابوالقاسم نوح بن منصور... و پانصد جامه مطرز به القاب شیخ جلیل ابوالحسن عبیداﷲبن احمد. ( ترجمه تاریخ یمینی چ 1 تهران ص 48 ). آن کس که لباس وجود او به طرازسعادت مطرز است. ( جهانگشای جوینی ).
- مطرز کردن ؛ نگارین کردن. زینت دادن :
مطرز کنند آنهمه مرز و بوم
به منسوج خوارزم و دیبای روم.نظامی.- مطرز گردانیدن ؛ منقش ساختن با طراز و نگار گردانیدن چیزی را : و دیباچه آن را به القاب ما مطرز گردانید. ( کلیله و دمنه ). عصابه عصیان به پیشانی باز بستند و شهری که دارالاماره بود به دست فرو گرفتند و خطبه و سکه به نام سلطان و... مطرز گردانیدند. ( ترجمه تاریخ یمینی چ 1 ص 249 ). سکه و خطبه به نام همایون سلطان در شهور سنه ٔ... مطرز گردانیدند. ( ترجمه تاریخ یمینی چ 1 ص 339 ). چون مسلمانان حاضر آمدند امامت و خطابت به ذکر خلفاء راشدین و امیرالمؤمنین مطرز و موشح گردانید. ( جهانگشای جوینی ).
- مطرز گردیدن ؛ زینت یافتن. نگارین شدن : و کسوت پادشاهی بدان مطرز گردد. ( کلیله و دمنه ).
گر حله حیات مطرز نگرددت
اندیک در نماندت این کسوت از بها.خاقانی ( دیوان چ عبدالرسولی ص 12 ).- مطرز گشتن ؛ مطرز گردیدن :
وز مدحت ایشان نگر که ایدون
گشته ست مطرز پر مقالم.ناصرخسرو ( دیوان چ تقوی ص 302 ).و رجوع به ترکیب قبل شود.

معنی کلمه مطرز در فرهنگ معین

(مُ طَ رَّ ) [ ع . ] (اِمف . ) نقش و نگاردار.

معنی کلمه مطرز در فرهنگ عمید

۱. نقش ونگاردار، گل وبوته دار.
۲. حاشیه دار.
۱. کسی که کارش نقش ونگار دادن به پارچه و جامه باشد.
۲. رفوگر.

معنی کلمه مطرز در فرهنگ فارسی

( و. ۲۶۱ ه.ق .- ف. ۳۴۵ ه.ق ) ابوعمر محمد بن عبدالواحد بغدادی مشهور به [ غلام ثعلب ] از ادبای قرن چهارم هجری است . در لغت و ادب استاد بود. اوراست : [ الیواقیت تفسیر اسمائ الشعرا اخبار العرب ] و کتب دیگر .
( اسم ) ۱ - آنکه در پارچه نقش و نگار ایجاد کند آنکه جامه را بخطوط و الوان زیبا بیاراید مانند قلابدوز : ... در آن ده مطرزی اوستاد بود که در آن ده مطرزگری کردی ... ۲ - رفوگر .
محمد بن علی بن محمد سلمی . مکنی به ابو عبدالله مطرز .

معنی کلمه مطرز در ویکی واژه

نقش و نگاردار.

جملاتی از کاربرد کلمه مطرز

وز مدحت ایشان نگر که ایدون گشته است مطرز پر مقالم
من هجاء چون کنم مطرزک را که هجاء کردن است کژ خوانی
زی عراقی برم از لعل مرصع موزه بحجازی دهم از سیم مطرز مندیل
در بیانم آب و در فکر آتش است آبی از آتش مطرز کس ندید
ز نسج فکر تو پوشد مطرزی و حریری کسا به دوش کسایی کله به فرق مبرد
سرکه او چون روی بخیلان و زعفران او چون رنگ علیلان، چون چهره عاشقان مخلل و چون لب معشوق معسل بمغز بادام ملوز و بشکر عسکری مطرز و بزعفران مطیب مزعفر.
از آن عذار مطرز و زان جمال بدیع از آن رحیق مصفا و زان عقیق خوشاب
و عهدا اصبحت عرصات خدی مطرزة باجنحة الغراب
به حکمت می کند دعوی مطرزک که از بخل و سفه بر زر بلرزد
تو بهاری و من چمن چه شود؟ گر مطرز کنی سر و پایم