مزاج

خاک تو، باد خواهد، آتشت آب؛ گیرد اندک مگر زمانه مزاج

مزاج هرزه ‌تازت آنقدر وحشی‌ست ای غافل که از وحشت رمی‌ گر خود همان وحشت‌کند رامت

مُفَرِّحْ: هر چه روح حیوانی و نفسانی را منبسط ساخته تعدیل مزاج او کند و حُزن را رفع نماید، مثل: شراب.

همچنین رعایت بهداشت این ناحیه مسئله بسیار مهمی است که باید به آن توجه شود. مقعد ناحیه ای آلوده‌است و به همین دلیل پس از اجابت مزاج باید اطراف آن کاملاً تمیز شود تا این آلودگی به دستگاه تناسلی راه پیدا نکند.

مزاج خسته دلان را به جز غم تو نساخت علاج ما به غم اولی اگر تو را غم ماست

داغ غم عشق تو بر همه دلها بود لیک مزاج تو را هست ز عالم فراغ

آنرا که درد عشق تو ره یافت در مزاج مرگ است یا وصال یکی زین دواش علاج

رفت بیرون خشکی زهد ازمزاج روزگار تابرآمد از تنور خاک ،طوفان بهار

اختلال در عملکرد طبیعی هر کدام از اعضا مسبب سوء مزاج در آن عضو می باشد. شناخت سوء مزاج‌ها و راه درمان آن‌ها در مراحل ابتدایی راهگشای بسیاری از مشکلات بهداشت عمومی و بیماری‌ها است.

در مزاج کفر شد، خون بیشتر سر برآور، ای خدا را نیشتر

تا بود بر طبع تو باری بزی با سنگ و سیم ور ز دل گردد مزاجت هست او زر عیار

او مخالف نظریهٔ مزاج بقراط بود و عقیده داشت حالت‌های گوناگون ذرات جامد باعث بروز بیماری‌ها می‌شوند. نظریهٔ او الهام گرفته از فرضیهٔ اتمی دموکریتوس، فیلسوف یونانی بود.

مزاج دلم گرم از آن می‌شود که بر مهر روی دلارای اوست

گر مزاج کرم آن است که من می‌دانم عالمی را به خطای من تنها بخشند