مجبول

طبع انسان بر آن بود مجبول که کند هر چه خیر اوست قبول

فلک به طاعت سگان درگهش مجبول ملک به نصرت خدام حضرتش مجبور

گوش سر از سماع آن معزول گوش سر بر سماع آن مجبول

حُسن جهان آرای او برتر ز وصف است و بیان امّا به مدحش طبع من مجبول و مضطر آمده

برون ز حزم تو کو برثبات مجبولست کسی بعهد درین عهد استوار نماند

عشق شهوت‌دان که مجبولی تو در اخفای آن عشق روحانی زند بر بام گردون طبل و کوس

طریق عشق به گفتن نمی‌توان آموخت مگر کسی که بود در طبیعتش مجبول

مایل به قامت تو بود طبع مستقیم مجبول بر محبت تو فطرت سلیم

مجبول طبیعت بودش عشق حکیما عاشق نتواند که نصیحت بپذیرد

این چنین کس را مخلص خوانند نه مخلص چنانک بو بکر زقاق گفت فیکون مخلصا لا مخلصا مخلص در دریای خطر در غرقابست، نهنگان جان ربای در چپ و راست وی در آمده، دریا می‌برّد و می‌ترسد، تا خود بساحل امن چون رسد و کی رسد از اینجاست که بزرگان سلف گفتند «و المخلصون علی خطر عظیم» و مخلص آنست که بساحل امن رسید، رب العالمین موسی را بهر دو حالت نشان کرد گفت إِنَّهُ کانَ مُخْلَصاً وَ کانَ رَسُولًا نَبِیًّا هم مُخْلَصاً بکسر لام و هم مُخْلَصاً بفتح لام خوانده‌اند اگر بکسر خوانی بدایت کار اوست، و اگر بفتح خوانی نهایت کار اوست، مخلص آن گاه بود که کار نبوت وی در پیوست و نواخت احدیت بوی روی نهاد، و مخلص آن گاه شد که کار نبوت بالا گرفت، و بحضرت عزت بستاخ شد، این خود حال کسی است که از اول او را روش بود، و زان پس بکشش حق رسد و شتّان بینه و بین نبیّنا محمد صلّی اللَّه علیه و آله و سلّم چند که فرق است میان موسی و میان مصطفی علیهما السلام، که پیش از دور گل آدم بکمند کشش حق معتصم گشت، چنانک گفت: «کنت نبیّا و آدم مجبول فی طینته»