معنی کلمه ماکو در لغت نامه دهخدا
در شتاب سیر بر چرخ قماش
صورت ماکو هلال آسا خوش است.نظام قاری ( دیوان البسه ص 43 ).وشیع، وشیعة؛ ماکوی بافنده. ( از منتهی الارب ).
- ماکوزن ؛ آنکه ماکو بکار برد. بافنده :
ز آغاز جبریل آهنجه کار
به فرجام ادریس ماکوزنش.اثیر اخسیکتی ( از آنندراج ).- ماکونورد ؛ از دست افزارهای بافندگی قدیم :
نیست بافنده کس به دست افزار
نه به ماکونورد و پا افشار.شیخ آذری.
ماکو. ( اِخ ) نام ولایتی است به آذربایجان که اکراد محمودی به تصرف دارند و بر آن کوه حصنی است از سنگ که معبری ندارد و اگر خواهند کسی یا چیزی را بالا کشند باید ریسمان فرو گذارند و به آن بسته بالا کشند والا محال است. ( انجمن آرا ) ( آنندراج ). ماکواز شهرستانهای آذربایجان غربی است و از طرف شمال به رودخانه قره سو و کشور ترکیه و از جنوب به شهرستان خوی و از مشرق به رودخانه ارس و کشور جماهیر شوروی و از مغرب به کشور ترکیه محدود است. آب و هوای شهرستان نسبت به پستی و بلندی متغیر است بدین معنی که هوای پلدشت معتدل مایل به گرمی و قسمتهای غربی ( دهستانهای آواجیق و چالدران ) سردسیر است. این شهرستان دارای چهار رشته رودخانه معروف می باشد که عبارتند از: 1-روخانه ارس که در شمال غربی شهرستان در نقطه «دمیرقاپو» وارد این شهرستان می شود و در جنوب شرقی قریه ٔ«دره شام » از شهرستان ماکو خارج می گردد. 2- رودخانه زنگمار ( ماکوچای ) که از کوههای مرزی ایران و ترکیه سرچشمه می گیرد و قسمت عمده آن از وسط شهر عبور می کند. 3- رودخانه قره سو که از چشمه و باتلاقهای بورالان سرچشمه می گیرد و قسمتی از مرز ایران و ترکیه را تشکیل می دهد. 4- رودخانه ساری سو که از باتلاقهای بایزید کشور ترکیه سرچشمه می گیرد و در 5 کیلومتری بازرگان وارد کشور ایران و شهرستان ماکو می گردد. کوههای عمده این شهرستان عبارت است از: 1- کوههای مرز ایران و ترکیه که بنام ساری چیچیک و ساری چین معروف است و ارتفاع این کوهها در حدود 2500 تا 3200 متر است. 2- کوه سکار که در غرب دهستان به به جیک واقع و ارتفاع آن 3050 متر است. 3- کوه چرکین که در غرب دهستان قلعه دره سی واقع و ارتفاع آن 3000 متر است. شهرستان ماکو از سه بخش بنام حومه ، پلدشت ، سیه چشمه تشکیل شده است و جمع قراء آن 386 آبادی بزرگ و کوچک است. محصول عمده شهرستان غلات و حبوبات و پنبه و توتون و کشمش و کرچک و بزرک و کنجد است. راههای شوسه آن عبارت از شوسه ماکو به پلدشت و ماکو به بازرگان و ماکو به خوی می باشد و بقیه راهها مالرو و صعب العبور است. در این شهرستان چهار چشمه آب معدنی وجود دارد که در آبادی شوط و آبادی یاشکند و قریه زیوه بالا و آبادی استی سو ( آب گرم ) واقع شده است. ایلهای جلالی و میلان و حیدرانلو از عشایر معروف این شهرستان بشمار می روند. ( از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 4 ). شهرستان ماکو در حدود 7125 کیلومتر مربع مساحت دارد و از نظر تقسیمات کشوری تابع استان آذربایجان غربی است. در سرشماری آبان ماه 1345 دارای 100854 تن سکنه بود که محل سکونت ثابت داشتند. تراکم جمعیت در این شهرستان 1412 نفر در کیلومتر مربع است. ( از نشریه مرکز آمار ایران ج 54 آبان ماه 1345 ).
