ماه

معنی کلمه ماه در لغت نامه دهخدا

ماه. ( اِخ ) قمر. ( فرهنگ رشیدی ) ( از فرهنگ جهانگیری ). بمعنی نیر اصغر است که عربان قمر خوانند. ( برهان ). قمر را گویند و به زبان دری و تبری مونک و مانک گویند. ( انجمن آرا ) ( آنندراج ). و اضافت ماه به طرف فلک و مترادفات آن حقیقت است و این از جهت اظهار خصوصیت فلک و شأن و جلالت ماه بود... و تابان ، شب گرد، ناشسته رو، مهرپرور از صفات و شمع، چراغ ، مشعله ، شعله ، نقره چنبر، دایره ، شیشه ، ساغر، پیمانه ، قرص ، ترنج ، سیب ، نسرین ، صندل ، پنبه ،گوی ، کف ، پنجه از تشبیهات اوست. ( آنندراج ). سیاره مطیع زمین که بر دور آن می چرخد و در مدت شب آن را روشن می کند و به تازی قمر و نیر اصغر و به فارسی ماج وماص و مج و مهیر نیز گویند. ( ناظم الاطباء ). ماه =مانگ. در اوستا و پارسی باستان ، مانگه . سانسکریت ، ماس ( ماه ، قمر ). کردی ، مه ( قمر، شهر [ عربی ] ) ( حاشیه برهان چ معین ). خانه او سرطان است و شرف او در ثور است. ( مفاتیح العلوم ، یادداشت به خط مرحوم دهخدا ). نیر اصغر. قمر و به عقیده ٔقدما جای او در فلک اول است و یکی از کواکب یا سیارات سبعه است ( یادداشت به خط مرحوم دهخدا ). جَیلَم. ابوالوضی ، حاسن. ( یادداشت ایضاً ). به لاتین «لونا» جسمی است آسمانی که بدور زمین می گردد و از خورشید نور می گیرد و پرتو خود را به زمین منعکس می سازد. ماه در گردش خود به دور زمین مداری بیضی شکل را بمدت 29 شبانه روز و 12 ساعت و 44 دقیقه طی می کند که آن مدت رایک ماه قمری گویند و دوازده ماه قمری را یکسال قمری نامند که از 354 روز تشکیل می یابد. از طرف دیگر مدت زمان حرکت انتقالی ماه ( بدور محور مایل به 83 درجه و 30 دقیقه ) درست برابر مدت زمان حرکت وضعی آن است از این روی همیشه یک سطح نیمکره ماه بطرف زمین است. حجم آن 50 بار کمتر از زمین است و بطور متوسط در فاصله 353680 کیلومتری آن است و شعاعش 1736 کیلومتر است. نیروی جاذبه ماه تقریباً یک ششم نیروی جاذبه زمین است معذلک همین نیروی جاذبه بر روی زمین مؤثر است و از آن جمله جزر و مد دریاها و اقیانوسها است که بر اثر تأثیر متقابل نیروی جاذبه ماه و خورشید بوجود می آید. چگالی ماه چهار پنجم چگالی زمین است. مدارحرکت انتقالی ماه خطی است مارپیچ که دور حرکت انتقالی زمین پیچیده باشد و فاصله دو هلال متوالی ماه را یک ماه قمری نام گذاشته اند. محاق موقعی است که ماه بین زمین و آفتاب واقع گردد و در این حالت ماه دیده نمی شود زیرا طرف روشن آن به طرف خورشید است و جانب تاریک آن به سوی زمین. بدر موقعی است که ماه در سیر خود بدور زمین نسبت به آفتاب در نیمه بیرون مدار خود واقع شود یعنی زمین بین خورشید و ماه قرار گیرد و دراین وقت طرف روشن آن مواجه با زمین است و بصورت قرص منور دیده می شود، حالت بدر ماه را مقابله و استقبال و ماه تمام نیز گویند.

معنی کلمه ماه در فرهنگ معین

(اِ. ) ۱ - قمر زمین ، سیارة کوچکی که به دور خود و دور زمین می گردد و از خورشید نور می گیرد. ۲ - ماه نهم بارداری یا زمان زایمان . ۳ - در ایران قدیم روز دوازدهم از هر ماه شمسی . ۴ - (کن . ) معشوق زیباروی . ۵ - زیبا، قشنگ .

معنی کلمه ماه در فرهنگ عمید

۱. (نجوم ) از کرات آسمانی که در هر ۲۹ روز و ۱۲ ساعت و۴۴ دقیقه یک بار به دور زمین می گردد و از خورشید کسب نور می کند، قمر.
۲. واحد اندازه گیری زمان برابر با یک دوازدهم سال.
۳. (صفت ) [عامیانه، مجاز] زیبا.
۴. در گاه شماری ایران قدیم، روز دوازدهم از هر ماه شمسی.
۵. [مجاز] زیبا، دل انگیز (در ترکیب با کلمۀ دیگر ): ماه پیکر، ماه منظر.
۶. در آیین زردشتی، ایزد روز دوازدهم از هر ماه.
۷. روز دوازدهم از هر ماه خورشیدی، ماه روز: ماه روز ای به روی خوب چو ماه / بادۀ لعل مشک بوی بخواه گشت روشن چو ماه بزم که گشت / نام این روز ماه و روی تو ماه (مسعودسعد: ۵۴۸ ).
* ماه برکوهان: (موسیقی ) [قدیمی] از الحان سی گانۀ باربد: چو لحن ماه برکوهان گشادی / زبانش ماه برکوهان نهادی (نظامی۲: ۲۰۳ ).
* ماه به ماه:
۱. ماهیانه، ماهانه، هر ماه.
۲. از این ماه به آن ماه.
* ماه تمام: ماه شب چهاردهم از تقویم قمری، بدر.
* ماه روزه: رمضان.
* ماه قمری: مدت بین رؤیت هلال ماه تا هلال دیگر، تقریباً برابر با ۵/۲۹ شبانه روز.
* ماه مبارک: رمضان.
* ماه نو: ماه شب اول از تقویم قمری، هلال.

معنی کلمه ماه در فرهنگ فارسی

در آئین زردشتی یکی از ایزدان موکل بروز دوازدهم هر ماه شمسی که موسوم به ماه است .
( اسم ) مسکن قوم ماد را - که عراق عجم و آذربایجان بود - در ایران باستان ماد مینامیدند . همین کلمه است که در پهلوی و پارسی ( ونیز در تعریب ) بصورت ماه در آمده . ابوریحان بیرونی در کتاب الجماهر ( ص ۲٠۵ ) نوشته : ماه عبارتست از زمین جبل وماهین عبارتند از ماه بصره - که دینور باشد - و ماه کوفه که نهاوند باشد - واغلب بان دوماه سبذان را افزایند و جمله راماهات نامند و بسانها و ند را به ماه دینار یاد کنند . ماههای مذکور معسکر سپاهیان عرب بود ولی بعدها ماه را بمعنی شهر و ناحیه گرفتند .
نواحیییی را که ما امروز همدان و کرمانشاه و دینور و نهاوند و پیشکوه گوییم
آب مونث ماه

معنی کلمه ماه در فرهنگ اسم ها

اسم: ماه (دختر) (فارسی) (کهکشانی) (تلفظ: māh) (فارسی: ماه) (انگلیسی: mah)
معنی: ( به مجاز ) زیبا و قشنگ، دوست داشتنی، دختر زیباروی، ( در نجوم ) جِرم آسمانی نسبتاً بزرگی که شب ها به صورت لکه ی روشن بزرگی از زمین دیده می شود و هر تا شبانه روز یک بار دور زمین می گردد، قمر، ( در گفتگو ) ( به مجاز ) بسیار خوب و دوست داشتنی، ( در گفتگو ) ( به مجاز ) به صورت دلنشین و زیبا، ( در قدیم ) ( به مجاز ) دختر و زن زیباروی، ( در قدیم ) ( به مجاز ) چهره ی زیبا

معنی کلمه ماه در فرهنگستان زبان و ادب

{Moon} [نجوم] تنها قمر زمین به قطر حدود 3500 کیلومتر که جوّ ندارد و سطح آن از برخورد سنگ های آسمانی آبله گون است

معنی کلمه ماه در دانشنامه عمومی

ماه تنها قمر طبیعی زمین است. این قمر با حدود یک چهارم قطر زمین تقریباً برابر عرض استرالیا است. ماه بزرگ ترین قمر طبیعی در منظومه شمسی نسبت به اندازه بزرگی سیاره ای که به دور آن می چرخد، می باشد.
این قمر پنجمین قمر بزرگ در منظومه خورشیدی است. به طور کلی ماه بزرگتر از هر سیاره کوتوله شناخته شده است. ماه یک جرم سیاره ای است که یک جسم سنگی متمایز را تشکیل می دهد و آن را به یک سیاره اقماری تحت تعاریف ژئوفیزیکی این اصطلاح تعریف می کند. ماه فاقد هر گونه اتمسفر، هیدروسفر یا میدان مغناطیسی قابل توجهی است. گرانش سطحی آن حدود یک ششم گرانش زمین است ( ۰٫۱۶۵۴ گرم ) . قمر مشتری آیو تنها قمر منظومه خورشیدی است که گرانش و چگالی سطحی بالاتری نسبت به ماه دارد. گردش به دور زمین در فاصله متوسط ۳۸۴۴۰۰ کیلومتر ( ۲۳۸۹۰۰ مایل ) ، یا حدود ۳۰ برابر قطر زمین، تأثیر گرانشی آن اندازه زمانی روز زمین را طولانی می کند و محرک اصلی جزر و مد زمین است. گردش ماه به دور زمین یک دوره تقریبی ۲۷٫۳ روزه دارد. در طول هر دوره سینودیک ۲۹٫۵ روزه، مقدار سطح قابل مشاهده ای که توسط خورشید روشن می شود از صفر تا ۱۰۰٪ متغیر است و در نتیجه فازهای قمری که اساس ماه های یک تقویم قمری را تشکیل می دهند، ایجاد می شوند. ماه به صورت جزر و مدی به زمین قفل شده است، به این معنی که طول یک چرخش کامل ماه روی محور خود باعث می شود که همان سمت آن ( سمت نزدیک ) همیشه رو به زمین باشد و روز قمری کمی طولانی تر مانند روز سینودی است. دوره زمانی. با این حال، ۵۹٪ از کل سطح ماه را می توان از زمین از طریق تغییر در پرسپکتیو به دلیل رخ گردی مشاهده کرد. پذیرفته شده ترین توضیح مبدأ نشان می دهد که ماه حدود ۴٫۵۱ میلیارد سال پیش، اندکی پس از زمین، از قطعات ناشی از برخورد غول پیکر بین سیاره و جسم فرضی به اندازه مریخ به نام Theia شکل گرفت. سپس به دلیل برهم کنش جزر و مدی با زمین به مدار وسیع تری فرورفت. سمت نزدیک ماه با ماریاهای آتشفشانی تیره ( "دریاها" ) مشخص شده است، که فضاهای بین ارتفاعات پوسته درخشان باستانی و دهانه های برخوردی برجسته را پر می کند. بیشتر حوضه های ضربه ای بزرگ و سطوح مادیان تا پایان دوره ایمبریا، حدود سه میلیارد سال پیش، در جای خود قرار داشتند. سطح ماه نسبتاً غیرانعکاسی است، با انعکاس کمی روشن تر از سطح آسفالت فرسوده. با این حال، به دلیل داشتن قطر زاویه ای بزرگ، ماه کامل درخشان ترین جرم آسمانی در آسمان شب است. اندازه ظاهری ماه تقریباً مشابه اندازه خورشید است و به آن اجازه می دهد در طول یک خورشید گرفتگی کامل، خورشید را تقریباً به طور کامل بپوشاند. هم برجستگی ماه در آسمان زمین و هم چرخه منظم مراحل آن، ارجاعات فرهنگی و تأثیراتی را برای جوامع بشری در طول تاریخ فراهم کرده است. چنین تأثیراتی را می توان در زبان، نظام های تقویمی، هنر و اسطوره ها یافت. اولین جسم مصنوعی که به ماه رسید، فضاپیمای بدون خدمه لونا ۲ شوروی سابق در سال ۱۹۵۹ بود. به دنبال آن اولین فرود موفقیت آمیز توسط Luna 9 در سال ۱۹۶۶ انجام شد. تنها ماموریت های انسانی در ماه تا به امروز، برنامه آپولو ایالات متحده بوده است که دوازده فضانورد مرد را بین سال های ۱۹۶۹ تا ۱۹۷۲ بر ماه فرود آورد. این ماموریت ها و بعداً بدون سرنشین. سنگ های ماه برگشتی که برای ایجاد درک دقیق زمین شناسی از منشأ ماه، ساختار داخلی و تاریخ بعدی استفاده شده اند.
ماه (اپرا). ماه ( Der Mond ) اپرایی است در یک پرده از کارل ارف مصنف و آهنگساز آلمانی که لیبرتو آن بر عهده خود وی است. این اپرا بر اساس قصه های برادران گریم نوشته شده است. نخستین اجرای این اپرا به تاریخ ۵ فوریه ۱۹۳۹ در مونیخ به رهبری کلمنس کراوس می باشد
ماه (فیلم). ماه ( انگلیسی: Moon ) فیلمی در ژانر علمی–تخیلی و ماجراجویی به کارگردانی دانکن جونز است که در سال ۲۰۰۹ منتشر شد. از بازیگران آن می توان به سام راکول و کوین اسپیسی اشاره کرد.
ماه (فیلم ۲۰۰۷). ماه ( به انگلیسی: Moon ) فیلمی هندی محصول سال ۲۰۰۷ و به کارگردانی کریشما وامسی است. در این فیلم بازیگرانی همچون ناودیپ، کجال آگاروال، سیوا بالاجی، سیندو منون و ناگابابو ایفای نقش کرده اند.
ماه (فیلم ۲۰۱۱). ماه ( انگلیسی: La Luna ) یک پویانمایی رایانه ای کوتاه از پیکسار به کارگردانی انریکو کازاروزا است که در سال ۲۰۱۱ منتشر و برای نخستین بار در جشنواره بین المللی فیلم انیمیشن انسی در فرانسه به نمایش درآمد. این فیلم کوتاه ۷ دقیقه ای، نامزدِ دریافت جایزه اسکار بهترین پویانمایی کوتاه در هشتاد و چهارمین دوره جوایز اسکار بود.
ماه (کارت تاروت). ماه ( XVIII ) هجدهمین برگ برنده از دسته کارت های تاروت کبیر در اکثر دسته های سنتی تاروت است. کارت ماه در بازی و همچنین در پیشگویی و فال گیری استفاده می شود.
کارت ماه یک صحنه شب را به تصویر می کشد که در آن دو ستون بزرگ نشان داده شده است. یک گرگ و یک سگ اهلی در ماه کامل زوزه می کشند در حالی که یک خرچنگ از آب بیرون می آید. ماه دارای «شانزده پرتو اصلی و شانزده پرتو فرعی» است و همچنین «رطوبت شبنم بارور کننده را به صورت قطرات زیادی می ریزد» ( مجموعاً ۱۵ عدد در دسته کارت های رایدر - وایت ) که همگی به شکل بودی هستند.
طبق کتابکلید تصویری تاروت، نوشتهٔ ای وایت در سال ۱۹۱۰، کارت ماه نشان دهنده زندگی تخیل جدا از زندگی روح است. سگ و گرگ ترس های ذهن طبیعی در حضور آن مکان خروجی هستند، زمانی که فقط نور منعکس شده برای هدایت آن وجود دارد. نور روشنگری یک انعکاس است و فراتر از آن رازی ناشناخته است که نمی تواند آشکار کند. علاوه بر این، "این طبیعت حیوانی ما را روشن می کند" و به گفته وایت، "پیام این است که "آرام باش، آرام باش، و ممکن است آرامشی بر طبیعت حیوانی بیاید، در حالی که ورطه زیرین دیگر شکلی به خود نمی دهد. . " این یک یادآوری است که به جای ترس و مقاومت در میان تغییر و انتقال زندگی با سهولت و مهربانی حرکت کنید؛ به همین دلیل ممکن است زمانی که تغییرات زیادی را تجربه می کنید بیشتر ظاهر شود.
ماه در زمینه معنوی کارتی عالی برای به دست آوردن است، زیرا همه چیز در مورد شهود است. اگر به رشد روانی یا کار درمانی علاقه دارید، خواهید دید که همه چیز به طور طبیعی برای شما جریان دارد و در خواندن تاروت خود هنگام مشاهدهٔ کارت ماه، آماده دریافت پیام هایی از روح هستید.
ویت می نویسد که کارت ماه دارای چندین تداعی پیشگویی است:
18. ماه - دشمنان پنهان، خطر، بدگویی، تاریکی، وحشت، فریب، نیروهای غیبی، خطا. در حالت معکوس: بی ثباتی، بی ثباتی، سکوت، درجات کمتر فریب و خطا.
• در «دک فلاندری» اثر واندنبوره، ماه زنی را نشان می دهد که در گوشه سمت راست نشسته و درختی در گوشه سمت چپ قرار دارد. ماه دقیقاً بالای سر اوست. او را در حالی نشان می دهد که در دست راست است و با دست چپ نخ می چرخد.
• در دک تاروت ویویل فرانسوی قرن هفدهم، به جای صحنه بالا، یک زن مسن تر در کنار درختی وجود دارد که با دوک و در حالی که ماه در بالا می درخشد، می چرخد.

معنی کلمه ماه در دانشنامه آزاد فارسی

ماه (اخترشناسی). ماه (اخترشناسی)(Moon)
ماه
قمر طبیعی زمین، با قطر ۳,۴۷۶ کیلومتر و جرم۰.۰۱۲، تقریباً یک هشتادُم جرم زمین. گرانی سطحی آن فقط۰.۱۶ یا یک ششم گرانی زمین است. فاصلۀ متوسط آن از زمین ۳۸۴,۴۰۰ کیلومتر است و هر۲۷.۳۲ روز، یا یک ماه نجومی، در جهت غرب به شرق بر گرد زمین مدار می پیماید. ماه به دور محور خود می چرخد و همیشه یک طرف آن روبه زمین است. هیچ جوّی ندارد و تصور می شد آب هم نداشته باشد، تا این که در ۱۹۹۸ در سطح آن یخ کشف شد.اهلّه. ماه با نور آفتاب روشن می شود. این امر چرخه ای از هلال های سایه می سازد که از ماه نو به تربیع اول و از آن به ماه بدر می رسند؛ بار دیگر از بخش روشن ماه کاسته می شود و این قمر هر۲۹.۵۳ روز یک بار به وضعیت ماه نو بازمی گردد که یک ماه قمری است. دمای طرف آفتاب گیر ماه به ۱۱۰ درجۀ سلسیوس می رسد، اما درخلال شب های قمری دو هفته ای، دمای سطحی تا ۱۷۰ـ درجۀ سلسیوس پایین می آید.
منشأ. منشأ ماه هنوز هم محل بحث و بررسی است. دانشمندان این نظریه ها را مطرح ساخته اند: از زمین جدا شده است؛ جسم جداگانه ای است که گرانی زمین آن را جذب کرده است؛ در مدار پیرامون زمین شکل گرفته است؛ و از قطعات پرتاب شده، هنگام برخورد جسمی به اندازۀ مریخ با زمین تشکیل شده است.
پژوهش ها. نخستین بار، در اکتبر ۱۹۵۹، فضاپیمای کاوشگر شوروی، لونیک ۳، از بخش دوردست ماه عکس برداری کرد. بیشتر اطلاعاتی که از ماه داریم از این عکس ها و سایر عکس ها، و اندازه گیری هایی به دست آمده است که کاوشگرهای قمری امریکا و شوروی تهیه کرده اند. از نمونه هایی زمین شناختی که فضانوردان آپولو و کاوشگرهای شوروی لونا با خود آورده اند، و از آزمایش هایی که فضانوردان امریکایی، از ۱۹۶۹ تا ۱۹۷۲، صورت داده اند اطلاعات بیشتری حاصل شده است. کاوشگر امریکایی لونار پراسپکتوریا جست وجوگر ماه، که در ژانویۀ ۱۹۹۸ پرتاب شد، ترکیب پوستۀ ماه را بررسی کرد، پرتوهای گاما را ثبت، و از میدان مغناطیسی آن نقشه برداری کرد. این کاوشگر در مارس ۱۹۹۸ وجود یخ را در ماه کشف کرد.
ترکیب. ماه سنگی است. سطح آن براثر برخورد شهاب سنگ ها به شدت شیاردارشده، و حفره ها و دهانه هایی با حداکثر پهنای ۲۴۰ کیلومتر در آن شکل گرفته است. مشاهدات لرزه شناسی نشان می دهد که رویۀ سطح ماه تا ده ها کیلومتر به طرف پایین ادامه دارد. زیر این پوسته، گوشتۀ جامدی به ضخامت تقریبی ۱,۱۰۰ کیلومتر قرار دارد و پایین تر از آن هم هستۀ سیلیکاتی واقع شده است که بخشی از آن ممکن است مذاب باشد. سنگ هایی که فضانوردان با خود به همراه آوردند نشان داد که ماه، همانند زمین،۴.۶میلیارد سال عمر دارد. ماه از همان عناصر شیمیایی زمین، ولی با نسبت های متفاوتی ساخته شده است و ویژگی های سطحی ماه، که در یک میلیارد سال نخست تشکیل آن پیاپی در معرض اصابت شهاب سنگ ها بوده است، با زمین فرق دارند. جدیدترین دهانه های آن با شعاع های درخشانی از سنگ های بیرون زده احاطه شده اند. بزرگ ترین شیار های آن با گدازه های تیره ای پر شده اند که دشت های پَست موسوم به دریاهارا ایجاد کرده اند. این تکه های تیره نقش ونگارهایی را شکل می دهند که به «مردی در ماه» معروف است. در برخی از این دهانه ها، که همواره در سایه قرار دارند، تا حدود ۳۰۰میلیون تُن یخ، به صورت لایۀ نازکی از بلورها، موجود است. یکی از آسان ترین ویژگی های قابل رصد ماه دریای افلاطوناست که حدود ۱۰۰ کیلومتر قطر و ۲,۷۰۰ متر عمق دارد، و در زمان مناسب با چشم غیرمسلح هم دیده می شود. در ۱۹۹۴، کاوشگر قمری کلمنتاینامریکا، در بخش دوردست ماه دهانۀ فوق العاده بزرگی کشف کرد. این دهانۀ قطب جنوب ـ اتیکنبا ۲,۵۰۰ کیلومتر گستردگی و ۱۳ کیلومتر عمق، بزرگ ترین دهانۀ شناسایی شده در منظومۀ خورشیدی است.
ماه (اسطوره). ماه (اسطوره) (Moon (mythology))
در اساطیر، انسان از دیرباز ماه را می پرستیده است؛ اسطوره های مرتبط با ماه در میان نژادها و فرهنگ های کاملاً متفاوت به چشم می خورد. بدر یا محاق، خسوف یا لکه های ماه معمولاً در این اسطوره ها با ماجراهای افسانه ای متعددِ خدایان توضیح داده می شود. ماه با خدایان و الهگان بسیاری نیز در ارتباط بوده است. خدای ماه در مصر باستان، تحوتو در اساطیر آشور، سیننام داشت، پیش از آن در اساطیر سومر در اور، با نام ناناپرستش می شد. در اساطیر یونان سِلِنهالهۀ ماه بود.
اشاره های کتاب مقدس. در کتاب مقدس، (سفر تثنیه، ۴:۱۹ و ۵ـ۲:۱۷) پرستش ماه حرام و مجازات آن مرگ است. در عهد عتیق (کتاب یوئیل، ۳۱ و ۲:۱۰) پیامبران پیش گویی کرده اند که ماه پیش از روز قیامت تیره، یا مبدل به خون خواهد شد؛ تاریک شدن ماه را اغلب نشانۀ بروز حوادث مهم دانسته اند.
باورهای مردم در قرون وسطا. در اروپای قرون وسطا، گمان می رفت که امور بشری از ماه بسیار متأثر است و بسیاری از کارها، از جمله چیدن سبزی، کشتن حیوانات، یا خوردن برخی داروها براساس اهلّۀ قمر تنظیم می شد. بعضی از این باورهای خرافی مدت ها تداوم یافت؛ چنان که محاق ماه را بد یمن و ماهِ تمام را بهترین وقت برای اجرای کارهای تازه یا مهم می پنداشتند. عقیده به تأثیر اهلّۀ قمر بر شرایط جوّی نیز بسیار رواج داشت. نقش خرگوش مانند بر روی ماه، از دیرباز بر تخیل مکزیکی ها، بانتوها، سینهالیها و اقوام دیگر تأثیر گذاشته و پیدایش اسطوره هایی را در میان آنان درپی داشته است؛ ارتباط ماه و خرگوش خصوصیّتی از فرهنگ عامیانۀ انگلستان است.
در ایران باستان. ماه در آیین زردشتی از ایزدان شمرده می شود و ماه یشت (← یشت ها) ویژۀ اوست. در تقویم اوستایی او ایزد موکل بر روز دوازدهم هر ماه است، که ماه روز خوانده می شود. در اوستای متأخر، ماه صفتِ دربرگیرندۀ تخمۀ گاوِ یکتا آفریده است. ماه، در اساطیر ایرانی، از ایزدانِ مذکر، و نماد باروری است. در اَوستا، ماوَنْگْهه است.
ماه (مقیاس). ماه (مقیاس)(month)
38095000.jpg
یکای زمان، بر مبنای حرکت ماه بر گرد زمین. زمان مدارپیمایی ماه به دور زمین، از ماه نو یا بَدر تا ماه نو یا بَدر بعدی، که به ماه قمرییا هلالیمعروف است،۲۹.۵۳ روز طول می کشد. تقویم خورشیدی ایرانی و تقویم غربی بر پایۀ ماه قمری استوار نشده است، بلکه مبنای آن ماه تقویمی و ابداعی بشر برای پُرکردن سال تقویمی است. تقویم اسلامی متکی به ماه قمری است و در نتیجه، هر سال در آن تاریخ های ثابت حدود ده روز عقب می رود. مدت زمانی که ماه یک دور مدار خود به دور زمین را نسبت به ستاره ها طی می کند (ماه نجومی)۲۷.۳۲ روز است. ماه خورشیدی ۳۰.۴۴ روز و دقیقاً برابر یک دوازدهم سال خورشیدی یا مدارگانی است یعنی برابر یک دوازدهم مدت زمانی که زمین یک دور مدار خود را بر گرد خورشید طی می کند.

معنی کلمه ماه در ویکی واژه

(نجوم): جرم آسمانی نسبتاً بزرگی که شب‌ها به صورت لکه روشن بزرگی از زمین دیده می‌شود و هر ۲۹ تا ۳۰ شبانه روز یک‌بار دور زمین می‌گردد.
(گاهشماری): قمر زمین، سیاره کوچکی که به دور خود و دور زمین می‌گردد و از خورشید نور می‌گیرد.
در ایران قدیم روز دوازدهم از هر ماه شمسی.
ماه نهم بارداری یا زمان زایمان.
دکتر کزازی در مورد واژه ی ماه می نویسد : ( ( ماه در پهلوی ماه بوده است و در اوستایی ماونگه mawangh . ریخت اوستایی در مانْگ که در دری کهن و کُردی به کار می رفته است و می رود . هنوز پایدار مانده است . ) ) خداوند کیوان و گردان سپهر فروزنده ی ماه و ناهید و مهر ( نامه ی باستان ، جلد اول ، میر جلال الدین کزازی ، 1385، ص 171 )
معشوق زیباروی.
(با بِ (bi)) آمیختن
آبدار شدن
↑ ۱٫۰ ۱٫۱ Martirosyan, Hrach (2010) (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 8), Leiden, Boston: Brill, pages 47-48

جملاتی از کاربرد کلمه ماه

مه ما نیست منور تو مگر چرخ درآیی ز تو پرماه شود چرخ چو بر چرخ برآیی

ماهی که چو مهر عالم آرای افتاد تا هر کس را به مهر او رای افتاد

از آن کین به دریا درون ماهیان همی کشته خوردند تا ماهیان

در میان خاک پنهان چون تواند دیدنش آنکه نتوانست دیدن کرد مشکین گرد ماه

حبّش ایمان شد بهر دل راه یافت همچو خورشید است کو بر ماه تافت

نگاری کاو به رخ ماهی تمامست مهی کاو بر سر سرو روانست

اگر بیند هزاران ماه و اختر نیاید زان همه نور یکی خور