لَر

هُوَ الَّذِی یُنَزِّلُ عَلی‌ عَبْدِهِ اوست که فرو می‌فرستد بر بنده خویش، آیاتٍ بَیِّناتٍ سخنانی پیدا روشن درست، لِیُخْرِجَکُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَی النُّورِ تا بیرون آرد شما را از تاریکها بروشنایی، وَ إِنَّ اللَّهَ بِکُمْ لَرَؤُفٌ رَحِیمٌ و اللَّه بشما مهربان است سخت بخشاینده.

«لَهُ ما فِی السَّماواتِ وَ ما فِی الْأَرْضِ» او راست هر چه در آسمان و زمین چیزست، «وَ إِنَّ اللَّهَ لَهُوَ الْغَنِیُّ الْحَمِیدُ» (۶۴) و اللَّه تعالی اوست که بی‌نیازست و راد و ستوده‌ «أَ لَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ سَخَّرَ لَکُمْ ما فِی الْأَرْضِ» نمی‌بینی که اللَّه تعالی نرم کرد شما را هر چه در زمین چیزست، «وَ الْفُلْکَ تَجْرِی فِی الْبَحْرِ بِأَمْرِهِ» و نمی‌بینی کشتی می‌رود در دریا بفرمان او، «وَ یُمْسِکُ السَّماءَ» و نگاه می‌دارد آسمان را ایستاده، «أَنْ تَقَعَ عَلَی الْأَرْضِ إِلَّا بِإِذْنِهِ» که می‌نخواهد که بر زمین افتد مگر بدستوری او، «إِنَّ اللَّهَ بِالنَّاسِ لَرَؤُفٌ رَحِیمٌ» (۶۵) اللَّه تعالی بمردمان مهربانی است سخت بخشاینده.

إِنَّ رَبَّهُمْ بِهِمْ یَوْمَئِذٍ لَخَبِیرٌ ای عالم فیجازیهم علی جمیع اعمالهم من الخیر و الشّرّ و کسرت الهمزة لمکان اللّام فی قوله «لَخَبِیرٌ» و لولاها لفتحت الهمزة لوقوع العلم علیها. هذا کقوله: وَ اللَّهُ یَعْلَمُ إِنَّکَ لَرَسُولُهُ وَ اللَّهُ یَشْهَدُ إِنَّ الْمُنافِقِینَ لَکاذِبُونَ.

بیزنه ایمدی ذره تک جولانه گلمیشلر دنوز آفتاب عشق ایلن دورانه گَلمیشلَر دنوز

آخ گئجه لَر یاتمامیشام من سنه لای ، لای دئمیشم

و قالُوا نَشْهَدُ إِنَّکَ لَرَسُولُ اللَّهِ صادقا و کانوا یحلفون علی ذلک و علی انّهم یقولون ذلک عن قلوبهم فقال اللَّه عزّ و جلّ: وَ اللَّهُ یَعْلَمُ إِنَّکَ لَرَسُولُهُ دخلت اللام لکسرة الالف و هذا اعتراض و هو من کلام اللَّه سبحانه فیه تعظیم لنبیّه. وَ اللَّهُ یَشْهَدُ ای یحلف و قیل: یعلم انّ المنافقین لکاذبون فی قولهم نَشْهَدُ لانّهم لا یشهدون اذا خلوا، بل یقولون: «إِنَّما نَحْنُ مُسْتَهْزِؤُنَ» معنی آیت آنست که: منافقان در حضرت نبوّت و مجمع مسلمانان سوگند میخوردند که ما از صدق دل و اعتقاد درست رسالت و نبوّت تو پذیرفتیم و از ضمیر پاک بی نفاق، گواهی میدهیم، که تو رسول خدایی. ربّ العالمین ایشان را بآنچه گفتند، که از صدق دل گواهی میدهیم دروغ زن کرد که نه از صدق دل و اعتقاد پاک میگفتند، بلکه از نفاق میگفتند، که با یاران خود در خلوت میگفتند: إِنَّما نَحْنُ مُسْتَهْزِؤُنَ. این چنانست که کسی گوید: من الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِینَ میخوانم، تو وی را گویی دروغ گفتی. نسبت این دروغ با قراءت وی گردد، نه با عین «الْحَمْدُ لِلَّهِ» یعنی که: تو دروغ می‌گویی که میخوانم، نه «الْحَمْدُ لِلَّهِ» دروغست. و قیل: معنی قوله: لَکاذِبُونَ ای یکذّبون.

مقاتل گفت سبب نزول این آیة آن بود که رسول خدا (ص) چون از غار بیرون آمد بقصد هجرت مدینه از بیم دشمن بشاه راه نرفت بلکه از راه برگشت و همی‌رفت تا بجحفه رسید آنجا ایمن گشت و براه باز آمد. و جحفه میان مکه و مدینه است، رسول خدا (ص) چون آنجا رسید و شاه راه دید که سوی مکه می‌شد اشتیاق مکه برو تازه شد، جبرئیل آمد و گفت: یا رسول اللَّه أ تشتاق الی بلدک و مولدک؟ قال نعم، قال فانّ اللَّه عزّ و جلّ یقول: إِنَّ الَّذِی فَرَضَ عَلَیْکَ الْقُرْآنَ لَرادُّکَ إِلی‌ مَعادٍ. یعنی الی مکة، رسول دانست که وعده فتح مکه است که میدهد و این آیه بجحفه فرو آمد. نه مکی است نه مدنی. فانجز اللَّه وعده و فتح له مکة و صار احدی معجزاته حیث خرج مخبره علی وفق خبره، و قیل المعاد من العادة ای الی حیث اعتدته و لیس من العود. و قیل معاد اسم مکة، و قیل المعاد الجنّة و کان فیها لیلة المعراج، و قیل کان فیها مع آدم فی صلبه، و قیل الی معاد یعنی الی القیامة و هی معاد کل خلق، و قیل الی الموت و هو ایضا معاد الخلق.

محدودهٔ تاریخی شهر اسپهبد در سه کیلومتری غرب آستارا قرار دارد. بخش جنوبی اسپهبد در روستای فعلی باغچه‌سرا واقع بوده‌است که آن محله پس از غائله آذربایجان و احداث پاسگاه مرزی در آنجا، به نام «باغ سیروس» خوانده شده‌است و بخش شمالی آن نیز در آنسوی رود آستارا قرار دارد. مجموع این دو محله را منازل هفت‌گانه (به ترکی: یِدْدی اِوْلَر) می‌گویند.

روستای اسطلو در دامنه کوه سبلان قرار گرفته که به دلیل موقعیت جغرافیای در فصول سرد سال از آب و هوای سرد و خشک و در فصول گرم سال از هوای معتدل برخوردار است، رودخانه ای از مرکز روستای اسطلو می گذرد پس از عبور از روستای اسطلو و گواشین به رودخانه پُسلَر چایی(رودخانه پُسلَر) سرازیر می شود و منشا این رودخانه چشمه ها و آب های حاصل از ذوب برف کوه های همجوار روستا است.

وَ لَرُبَّ عَینٍ قَداَرَﺗ ................................ ﻚَ مَبِیتَ صَاحِبِهَاعِیانَا

«أَوْ یَأْخُذَهُمْ عَلی‌ تَخَوُّفٍ» یا فرا گیرد ایشان را بر روز بتری، «فَإِنَّ رَبَّکُمْ لَرَؤُفٌ رَحِیمٌ (۴۷)» پس خداوند شما خداوندی بخشاینده است سخت مهربان.

مسجد حاج غفار مربوط به دوره قاجار است و در تبریز، خیابان ۱۷ شهریور واقع شده و این اثر در تاریخ ۷ مهر ۱۳۸۱ با شمارهٔ ثبت ۶۲۱۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. آرامگاه هفت‌تنان (یِدّیلَر) در داخل این مسجد قرار گرفته‌است.

‫در بندِ شیر خوارة خود هست عمّه جان‬ ‫عمّه جانیم کؤرپه لرین بَلَردی‬