قشربندی
معنی کلمه قشربندی در دانشنامه عمومی

قشربندی

معنی کلمه قشربندی در دانشنامه عمومی

قشربندی اجتماعی ( به انگلیسی: Social stratification ) اصطلاحی در دانش جامعه شناسی است که برای توصیف نابرابری های اجتماعی به کار می رود. قشربندی اجتماعی نابرابری های ساختارمند میان گروه بندی های مختلف مردم بر اساس مزایای اجتماعی چون قدرت، ثروت و دانش است. سلسله مراتب پایگاه اجتماعی، نظام قشربندی را تشکیل می دهد.
جامعه شناسان بر مبنای این که برای کدام یک از مزایای اجتماعی اهمیت بیشتری قائل اند؛ قشربندی های متعددی انجام داده اند. برخی مهم ترین مزیت را ثروت دانسته اند و باورمندند که قدرت و دانش دو مزیت فرعی اند که از ثروت ناشی می شوند.
کارل مارکس از جامعه شناسانی است که برای نخستین بار نظریه قشربندی را با تمرکز بر ثروت مطرح کرد.
ماکس وبر از جامعه شناسان مخالف قشربندی بر اساس ثروت بود و قشربندی بر مبنای هرکدام از مزایا را جدا و مستقل می دانست. این نظریه ماکس وبر به نظریه قشربندی سه گانه مشهور شد.
در جوامعِ ابتدایی ممکن است این تقسیمات بر پایهٔ سن و جنسیت باشد، یعنی سالخوردگان از جوان ترها و مردان از زنان قدرت و دانشِ بیشتری داشته باشند. «سن» نیز همچنان از عواملِ قشربندی محسوب می شود. به این معنا که جوانان و سالخوردگان نسبت به گروهِ سنیِ میان سال قدرتِ کمتری دارند.
جامعه شناسان می گویند در جوامعِ صنعتیِ امروز مثلاً بریتانیا قشربندیِ اولیه بر پایهٔ طبقه اجتماعی است.
با این وجود، فمینیستها باورمندند نظامِ جنس / جنسیت نیز از شکل های اصلیِ قشربندی است، به این معنا که مردان نسبت به زنان از قدرت و دانش ِ بیشتری برخوردارند.
تفاوت های نژادی نیز مبنای مهمی در نظام قشربندی است؛ مثلاً سیاه پوستان نسبت به سفیدپوستان قدرت و دانش ِ کمتری دارند.
تقسیمِ میانِ جهانِ اول ( کشورهای غربی ) و جهانِ سوم نیز گویای رابطهٔ استثماری است و یکی از اصولِ قشربندی را تشکیل می دهد

جملاتی از کاربرد کلمه قشربندی

رایت در دانشگاه ویسکانسین-مدیسون، رساله‌های بسیاری از دانشمندان جوان را نظارت کرد که به جامعه‌شناسان و سیاستمداران برجسته تبدیل شدند. از جمله آنها می‌توان به ویلموت جیمز، سزار رودریگز گاراویتو و ویوک چیبر اشاره کرد. رایت همچنین در کمیته رسال‌های پژوهشگرانی خدمت می‌کرد که در زمینه‌های قشربندی اجتماعی، سیاست اجتماعی، و نابرابری از جمله گوستا اسپینگ-اندرسن، رئیس سابق انجمن جامعه‌شناسی آمریکا، ادواردو بونیلا-سیلوا و دواه پیگر مشارکت چشمگیری داشتند.
ارجمندی زبانی به ویژه در شرایطی که دو یا چند زبان در حال استفاده هستند و در مناطق شهری قشربندی‌شده و چندگانه، که در آن به احتمال زیاد گویشوران زبان‌های و/یا گویش‌های مختلف وجود دارد، قابل مشاهده است. نتیجه تماس زبانی به رابطه قدرت بین زبان‌های متقابل بستگی دارد. گروه‌هایی که در تماس هستند.
یکی دیگر از مسائل مرتبط با مردم‌گیاه‌شناسی مسئلهٔ جنسیت است. در این رشته از بدو شکل‌گیری یک تفکیک جنسیتی وجود دارد. در جوامع اولیه زنان بیش از افراد دیگر با گیاهان در ارتباط بودند و گیاهان را جمع‌آوری و کشت می‌کردند، پرورش می‌دادند و برای درمان، پخت‌وپز و... استفاده می‌کردند. این رشته می‌تواند قشربندی جنسیت و بحث جنسیت را تحت تأثیر قرار داده و به حل مسائل و روشن شدن موضوعات آن کمک کند؛ مسائلی از جمله این‌که آیا می‌توان زن را مساوی طبیعت و مرد را مساوی فرهنگ قرار داد؛ یا این‌که هر کدام از دوجنس چه نقش‌هایی دارند یا باید داشته باشند و...