قحطی

اتحاد شوروی تا پیش از جنگ جهانی دوم دو قحطی بزرگ را تجربه کرد. اولی قحطی روسیه در سال‌های ۱۹۲۱–۱۹۲۲ بود که بین یک تا ده میلیون کشته بر جا گذاشت. قحطی بزرگ دوم در سال‌های ۱۹۳۲–۱۹۳۳ شکل گرفت.

همه شاداب ز خوناب ولی سینه کباب تشنه از قحطی آب

و گویند ابتدای حال وی آن بود که سالی اندر بلخ قحطی افتاده بود و مردمان مر یک‌دیگر را می‌خوردند و همه مسلمانان اندوهگن بودند. غلامی را دیدند که در بازار می‌خندید و طرب می‌کرد. مردمان گفتند: «چرا می‌خندی؟ شرم نداری که همه مردمان اندر اندوه مانده‌اند و تو چندین شادی همی‌کنی؟» گفت:«مرا هیچ اندوه نیست؛ که من بندهٔ آن کسم که ورا یکی ده است و شغل من از دل من برداشته است.» شقیق گفت، رضی اللّه عنه: «بارخدایا، این غلام به خواجه‌ای که یکی ده دارد چندین شادی می‌کند و تو مالک الملوکی و روزی ما اندر پذیرفته‌ای و ما چندین اندوه بر دل گماشته‌ایم!» از شغل دنیا رجوع کرد و طریق حق سپردن گرفت و نیز هرگز اندوه روزی نخورد و پیوسته گفتی: «شاگرد غلامی‌‌ام شاگرد غلامی‌ام، و آن‌چه یافتم بدو یافتم.» و این از وی تواضع بود.

وندر اینجا به قحطی افتادند که مبیناد چشم عبرت بین

هرکه چون یوسف شود از محنت زندان خلاص قحطیان را می کند از قحط در کنعان خلاص

با پایان رفتن عصر برنز در شرق مدیترانه، شهرها و کاخ‌های تمدن میسنی به‌تدریج نابود شدند. تمدن هیتی‌ها نیز به‌تدریج از بین رفت و شهرها از غزه تا تروآ نابود شدند. با از بین رفتن این تمدن‌ها، شهرها و شهرک‌های کوچک‌تر نیز گرفتار قحطی شدند و جمعیت آن‌ها کاهش یافت.

برآید بال بط از قحطی آب کبوتروار خشک از چاه گرداب

آید سخن از دل بزبان تا که برآید دربان بآن رو کند از قحطی همدم

- در قوس نشانه ی مرگ سلطان، جعل نامه ای که بسببش خرابی بسیار حاصل آید، و نیز قحطی است.

در اولین سال زراعی پس از صدارت سپهسالار کشت تریاک چنان توسعه یافت که در کنار عامل خشکسالی به‌عنوان یکی از عوامل مؤثر در رکود کشت غلات و سایر محصولات، موجب بروز قحطی وحشتناک در کشور گردید.

گردن شیشه در کفت، هست کلید رزق ما قحطی می کشیده را، قوت سه چار ساله ده

و گویند سبب توبۀ او آن بود که قحطی افتاد و مردمان اندوهگین بودند، بنده ای را دید که بازی همی کرد گفت یا غلام چیست این نشاط و مردمان چنین اندوهگن، غلام گفت مرا از آنچه که خواجۀ مرا دیهی است خاص او را، و چندانک او را باید از آنجا ارتفاع یابد، ما را بی برگی نباشد، او را بیداری افتاد، گفت اگر او را خداوندی است کی دیهی دارد این غلام بدان خداوند خویش چنان می نازد و درویش است، خداوند من توانگر است انده روزی بردن هیچ معنی ندارد.

ما قحطیان تشنه و بسیارخواره‌ایم بیچاره نیستیم که درمان و چاره‌ایم