فرهنگ آنندراج
معنی کلمه فرهنگ آنندراج در دانشنامه عمومی
این فرهنگ را محمد پادشاه متخلص به «شاد»، فرزند غلام محیی الدین، میرمنشی مهاراجه میرزا آنند گجپتی راج منه سلطان بهادر، راجهٔ ایالت ویجی نگر از ایالات دکن هندوستان، بر اساس چند کتاب لغت دیگر گردآوری کرده است.
این کتاب به اشارهٔ ابن راجه و به نام او ( آنندراج ) نوشته شده است. کار تألیف کتاب در ۱۲۶۷ خورشیدی ( برابر با ۱۳۰۶ قمری قمری و ۱۸۸۸ میلادی ) به پایان رسید و یک سال بعد، در سه جلد بزرگ به قطع رحلی، به هزینهٔ مهاراجه آنندراج در چاپخانهٔ منشی نوال کیشور به چاپ رسید.
فرهنگ آنندراج در سال ۱۳۳۵ خورشیدی در هفت مجلد به کوشش محمد دبیرسیاقی در تهران منتشر و در ۱۳۶۳ تجدید چاپ شد.
محمد پادشاه چون بر زبان انگلیسی احاطه داشته، فرهنگ های معتبر انگلیسی را سرمشق خویش قرار داده و با تألیف مجموعه مترادفات و فرهنگ آنندراج در عرصهٔ فرهنگ نویسی به زبان فارسی خدمتی درخور توجه کرده است؛ زیرا هریک از این دو فرهنگ ویژگی هایی دارد که پیش از آن در فرهنگ های فارسی سابقه نداشته است. این فرهنگ مشتمل بر واژه های فارسی، ترکی و عربی است و شواهدی از شعر و نثر را دربردارد. بسیاری از لغات فارسی با شواهد شعری آراسته شده اند. همچنین، در این کتاب به برخی اصطلاحات مفید و متداول عامه اشاره شده و مترادف های بسیاری از کلمات آورده شده اند. گاهی نیز از مباحث دستوری و صرفی و نحویِ آن ها سخن به میان آمده است.
فرهنگ آنندراج نخستین بار در حیات مؤلف در سه جلد در هند به چاپ رسیده و نسخه ای از آن در کتابخانهٔ آستان قدس رضوی نگهداری می شود که در آغاز نخستین جلد آن چند برگ هست که در بیشتر نسخه های دیگر موجود نیست.
معنی کلمه فرهنگ آنندراج در دانشنامه آزاد فارسی
از محمد پادشاه، متخلص به شاد، واژه نامه ای فارسی، در قرن ۱۴ق. مؤلف شاعر و ادیب فارسی بود و به قصد ادغام چندکتاب لغت عربی و فارسی، برای استفادۀ طلاب، این اثر را در ۱۳۰۶ق، در هند، تألیف کرد. این فرهنگ مشتمل بر حدود ۳۰ هزار لغت فارسی و عربی مستعمل در فارسی و مترادفات آن ها و مباحث دستوری است که از چهارده فرهنگ فارسی و عربی استخراج شده است. تنظیم این کتاب بر اساس حروف تهجی است و ذیل توضیحات هر لغت منبع مورد استناد مؤلف با حروف اختصار مشخص شده است. در واقع، کتاب نقل قول از آثاری چون بهار عجم، غیاث اللغات، و برهان قاطع این کتاب نخست، در ۳ مجلد در ۱۳۰۷ در هند و سپس در ۱۳۳۵ش در ۷ مجلد در تهران به چاپ رسید.