فحول

و قرار گرفت که عبد الجبّار پسر وزیر را آنجا برسولی فرستاده آید با دانشمندی و خدمتکارانی که رسم است. و گفت امیر که این نخستین خدمت است که فرزند ترا فرموده شد و استادم بونصر نامه‌ها و مشافهات‌ نسخت کرد و نبشته آمد و دانشمند بو الحسن قطّان‌ از فحول‌ شاگردان قاضی امام صاعد با عبد الجبّار نامزد شد و کافور معمری خادم معتمد محمودی و مهد راست کردند و خدمتکاران و هدایا چنانکه عادت و رسم است دوازدهم جمادی الاولی عبد الجبّار سوی گرگان از نشابور با این قوم روانه شد.

لفظی ز تو وز عقول یک خیل رمزی ز تو وز فحول یک رم

خلق پرسیدند کای عم رسول ای هزبر صف‌شکن شاه فحول

جز یکی منشی بدکار که در شنعت او از فحول فضلا حجت و محضر گیریم

گر خزر و ترک و روم رام حسام تو اند نیست عجب کز نهاد رام فحول است رم

سپاس و شکر تو برگردن زمان و زمین نثار مدح تو در خاطر کبار و فحول

چون نبی سیف بودست آن رسول امت او صفدرانند و فحول

چو از کمان نظر تیر نطق بگشایی دل فحول جهان از نهیب خون گردد

عمری طولانی آورد، اسلام را درک کرد أما ایمان نیاورد و مسلمان نشد. در آخر عمرش کاملاً نابینا شد. تولدش و وفاتش در روستای منفوحه در «الیمامة»، خانه أش و قبرش در همان‌جا واقع شده‌است. وی از شاعران طبقهٔ یکم دوران جاهلی بود. حضوری وافر در بارگاه‌های ملوک عرب و عجم داشته بود، لذا در بعضی از اشعارش کلماتی فارسی نیز دیده می‌شود. «أبو الفرج الأصفهانی» در کتاب خود (الأغانی)، و «التبریزی» می‌گویند که أعشی بن قیس یکی از أعلام ومشاهیر فحول شعراء دوران جاهلیت عرب بوده‌است.

زندگانی وزیر دراز باد، دریغا چنین مرد، کاشکی او را اصلی بودی. یحیی بخندید و گفت: «هو بنفسه اصل قویّ‌ » و این مرد را برکشید و از فحول مردمان روزگار شد.

بر وی ز چشم زخم بترسم که بر فحول زخمی است از زمانه که کم گشت مرهمش