فاکه

فاکِهِینَ ای معجبین و الفاکه المعجب و قیل ناعمین فرحین و قیل الفاکه الذی عنده الفاکهة و الفاکهة طعام من ثمار یتناولون للّذة لا للغذاء بِما آتاهُمْ رَبُّهُمْ وَ وَقاهُمْ رَبُّهُمْ عَذابَ الْجَحِیمِ و یقال لهم.

یکی اسیر به تفسیر ناله من وال یکی ذلیل به تقدیر فاکه من واق

وز شاخ خاست فاکهه اما زان شاخ هست فضل وی از ید

فاکهه مریم و خوان مسیح لقمه ای از خوان و نوال تو بود

«مَتاعاً لَکُمْ» ای منفعة «لکم» یعنی: الفاکهة. وَ لِأَنْعامِکُمْ یعنی: الابّ. قوله: «مَتاعاً» نصب علی انّه مفعول له ثمّ ذکر القیامة فقال: فَإِذا جاءَتِ الصَّاخَّةُ قال ابن عباس: هی اسم من اسماء القیامة و قیل: هی صیحة تصمّ عمّا سواها من الاصوات. فهی مصخّة مسمعة ای تصمّ الاسماع فلا تسمع الّا ما یدعی لها. و الاصخّ الاصمّ ثمّ فسّر فی ایّ وقت تجی‌ء فقال تعالی: یَوْمَ یَفِرُّ الْمَرْءُ مِنْ أَخِیهِ کقوله: «فَلا أَنْسابَ بَیْنَهُمْ یَوْمَئِذٍ».

فاکهات کثیر نامقطوع که نباشد ز مستحق ممنوع

قال ابن عباس کل ریحان فی القرآن فهو رزق، تقول العرب خرجنا نطلب ریحان اللَّه ای رزقه. قال الحسن و ابن زید هو ریحانکم الذی یشمّ و قیل الریحان لباب القمح و قراءة العامة: وَ الْحَبُّ ذُو الْعَصْفِ وَ الرَّیْحانُ کلّها مرفوعات بالرد علی الفاکهة. و قرأ ابن عامر وَ الْحَبُّ ذُو الْعَصْفِ وَ الرَّیْحانُ بنصب الباء و النون و ذا بالالف علی معنی خلق الانسان و خلق هذه الاشیاء.

باش تا هم اکنون بینی و بدانی که اثر بیش از خبر است و عیان بیش از بیان، با خود گفتم وصف زن از برزن درگذشت، انشاء الله که این مفاکهه آخر سیر باشد و حکایت ثالث بخیر.

«فَواکِهُ» جمع فاکهة و هی الثّمار کلّها رطبها و یابسها و هی کلّ طعام یوکل للتلذّذ لا لحفظ الصّحة و القوّة «وَ هُمْ مُکْرَمُونَ» بثواب اللَّه فِی جَنَّاتِ النَّعِیمِ لا شی‌ء فیها الّا النّعیم.

«وَ إِنْ کانَ أَصْحابُ الْأَیْکَةِ لَظالِمِینَ» ای کافرین و الایکة الشجرة المتکائفة، ای الملتفّة و جمعها ایک . و قیل الایکة اسم النّاحیة و لیکة اسم المدینة کمکّة و بکّة. و قیل کانوا اصحاب غیاض و ریاض و اشجار و انهار یأکلون فی الصّیف الفاکهة الرّطبة و فی الشّتاء الیابسة.