فاز

این رفته در حدیقهٔ افضال ایزدی و آن مانده در مفازهٔ حرمان روزگار

قُلْ إِنِّی أَخافُ إِنْ عَصَیْتُ رَبِّی فعبدت غیره عَذابَ یَوْمٍ عَظِیمٍ و هو یوم القیامة. مَنْ یُصْرَفْ بفتح یا قراءت حمزه و کسایی است و ابو بکر از عاصم، یعنی: یصرف اللَّه عنه العذاب یومئذ. باقی بضم یا و فتح را خوانند، یعنی: من یصرف العذاب عنه یومئذ. میگوید: هر که خدای تعالی از وی عذاب بگردانید در آن روز قیامت، خدای تعالی بر خود واجب کرد که بر وی رحمت کند، و وی را بیامرزد، و ببهشت فرستد، وَ ذلِکَ الْفَوْزُ الْمُبِینُ یعنی فازوا بالجنة، و نجوا من النار، و هو الظفر الظاهر.

امّا تنبیه معلمان از روی اشارت آنست که: چون دیگران را راه سعادت مینمائید، و بر علم و عمل میخوانید، نگرید تا خود را فراموش نکنید: أَ تَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبِرِّ وَ تَنْسَوْنَ أَنْفُسَکُمْ. حاتم اصم میگوید: لیس فی القیامة اشدّ حسرة من رجل علّم النّاس علما، فعملوا به، و لم یعمل هو به، ففازوا بسببه و هلک. و فی معناه انشد:

می‌کشاند مکر برقت بی‌دلیل در مفازهٔ مظلمی شب میل میل

سوال از جنید: ان اللّه لایرضی للعالم حتی یجده فی العلم، درین طریق علم نبود این طریق یافتست، یافت را عیان بود نام، علم برین طریق از اللّه رحمت است تا فازو توان بود این لقب برین طریق متعلقست

فازن بالحرة پی این شد مثل فاسرق الدرة بدین شد منتقل

گفتم از رحمت او نیز بگویم سخنی زهر را چاره بفازهرکنم باک مدار

یکی از مفسران پیرامن این آیه «و ینجی الله الذین اتقوا بمفازتهم من العذاب » نوشته است: عمل نیکو بروز رستاخیز کننده ی خود را هنگام مشاهده ی هول قیامت گوید، بر من برشو، چرا که بدنیا مدتها من بر تو بودم. آن گاه وی بر خود بنشاند و از تنگناهای رستاخیز برهاند.

ای همه خلق را ز گشت فلک مجلس صدر تو مفر و مفاز

نیست بر این کاروان این ره دراز کی مفازه زفت آید با مفاز