فارغان

دارم هزار تفرقه در گوشه فراق کز فارغان بزم فراغ که بوده‌ای؟

می‌رهند ارواح هر شب زین قفس فارغان نه حاکم و محکوم کس

برکار میدارد و مدد و معاونت مینماید. و دلالت و ارشاد میفرماید. تاآنها که عمله‌اند خدمت طلبه میکنند و طلبه بفراغت و جمعیت بطاعت و عبودیت مشغول میباشند. که اگر در خانقاه جمله طلبه بودندی هریک را خدمت خویش بایستی کرد همه مشغول ماندندی و از طلب فرو افتادندی زیراک طلب کار فارغان است. چنانک حق تعالی خواجه را علیه‌الصلوه والسلم فرمود «فاذا فرغت فآنصب».

داشت از تیغ و تیغ‌بازی دست فارغانه به رود و باده نشست

دهستان آشکارا نام دهستانی به مرکزیت شمیل بالا است که در بخش فارغان از توابع شهرستان حاجی‌آباد در استان هرمزگان واقع در جنوب ایران.

عیش شیرینشان ز دوغ ترش فارغان از فروغ دانش و هش

اولین دوره فارغان این دانشکده که به ده تن می‌رسیدند در سال ۱۳۵۷ مطابق ۱۹۷۸ به جامعه تقدیم گردیدند که می‌توان از سید فاروق فریاد، سراج الدین سراج، شیر محمد ترابی محمد همایون کریمپور، سید خادم قبادی، عبدالمالک دوست زاد، زمری شیر زاد، عبدالاحمد منیر، سید محمد شاه و حسین علی یاد نمود.

هرگز دانی که قوت و حظ معشوق از چیست؟ و عاشق نصیب را چه یابد؟ و عاشق خود بچه زنده است؟ و از عشق نیز بیان نتوان کرد جز برمزی و مثالی که از عشق گفته شود و اگر نه از عشق چه گویند و چه شاید گفت؟! اگر عشق در زیر عبارت آمدی، فارغان روزگار از صورت و معنی عشق محروم نیستندی اما اگر باور نداری از این بیتها بشنو:

آسیاب آبی فارغان مربوط به دوره قاجار است و در شهرستان حاجی‌آباد، بخش فارغان، روستای فارغان واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۴ اسفند ۱۳۸۳ با شمارهٔ ثبت ۱۱۴۷۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.