فارسی میانه

معنی کلمه فارسی میانه در لغت نامه دهخدا

فارسی میانه. [ ی ِ ن َ / ن ِ ] ( اِخ ) پارسی میانه یا فارسی میانه ، زبان ایرانی است که در دوره اشکانی و ساسانی در ایران رایج بوده و واسطه زبانهای پارسی باستان و پارسی نو است. میان زبان فارسی میانه که معمولاً آن را پهلوی خوانند و فارسی نو که زبان رایج کنونی است زبان دیگری فاصله نیست. دوره رسمی این زبان نهصد سال است ، یعنی از سال 250 ق. م.با سر کار آمدن نخستین اشک ، سرسلسله اشکانیان که از پارت ( خراسان ) برخاست ، تا 651 م. ( 31 هَ. ق. ) که سال کشته شدن یزدگرد سوم آخرین پادشاه دودمان ساسانی است که از فارس بودند. به این مدت باز باید چند قرن دیگر افزود زیرا در قرن سوم و چهارم هجری نیز چند کتاب بسیار گرانبها به زبان پهلوی نوشته شده و امروز از اسناد خوب و پرمایه این زبان به شمار میرود. از قرن پنجم و ششم هجری و یا پیش تر هم نوشته هایی به زبان پهلوی به ما رسیده اما سستی و نادرستی آنها گویای ساختگی بودن آن است... از پهلوی اشکانیان ( 250 ق. م. تا 224م. ) که دوره آن بیش از 470 سال است ، جز نام چند کس و چند نوشته کوتاه سند کتبی نداریم. آنچه امروز از این زبان در دست داریم از روزگار ساسانیان یا از قرون اول هجری است. این آثار عبارتست از سنگ نبشته ها و سکه ها و نگین ها و مهرها و ظرفها و کتابها، و گمان نمیرود کمتر از ده هزار لغت غیرمکرر در آنها به کار رفته باشد، و این خود گنجینه گرانبهایی است. ( از مقدمه پورداود بر برهان قاطع چ معین صص هفت - نه ). رجوع به پهلوی ، پارسی و فارسی و زبان فارسی شود.

معنی کلمه فارسی میانه در فرهنگ فارسی

پارسی میانه یا فارسی میانه زبان ایرانی است که در دوره اشکانی و ساسانی در ایران رایج بوده و واسطه زبانهای پارسی باستان و پارسی نو است میان زبان فارسی میانه که معمولا آنرا پهلوی می خوانند و فارسی نو که زبان رایج کنونی است زبان دیگری فاصله نیست .

معنی کلمه فارسی میانه در ویکی واژه

پهلوی
پارتی، نسبت داده شده به قوم پارت. پهلوی ممکن است به‌صورت پهلبی همسان پهلبد بوده ولی در هر دو اصطلاح فوق در دوران رونق ادبیات عرب در ایران حرف ه به آنها افزوده شده است. با این اوصاف هنوز با اصطلاح اصلی یعنی پَلهَ فاصله زیادی دارد، و ظاهرا پله به معنی هی کردن اسب است، بدین منوال مراد از پهلوی همان آریاییان اسب‌پرور و اسب‌سوار است.
پادشاهی، سلطنتی.
پهلوانی، قهرمانی.
نام خط و زبان ایرانیان در زمان اشکانیان و ساسانیان.
آهنگی است در موسیقی قدیم.
نوعی سکه طلا مشهور به سکه پهلوی با نقش شاهان پهلوی اول و دوم (آخرین سلسله پادشاهی در ایران).
پهلوی یا پارسی میانه ریشه زبانهای دری و فارسی امروز است.
پهلو با اضافه.

جملاتی از کاربرد کلمه فارسی میانه

سیستان، بعد از ناپدید گشتن سکاها، جزئی از امپراتوری ساسانیان شد. در زمان شاپور یکم، این منطقه، با نام کاملش، سَکِستان، تورستان (امروزه منطقه شمالی بلوچستان را تشکیل می‌دهد) و هند، تا کناره‌های دریا، استان (به فارسی میانه: شَهر) امپراتوری بود و گاهی به فرزند شاهنشاه واگذار می‌شد. در یک‌چهارم (کوست) شرقی این استان، اداره هر دو منطقه زرنج و هرات را به پایتخت اداری خود در زرنج منتقل کرد و آتشکده ایالتی زرتشتیان در آنجا پابرجا بود. هنگامی که پای اعراب در قرن اول هجری / هفتم میلادی بدانجا رسید، مهاجمان با موبد موبدان و رئیس هیربد مواجه گشتند. آتشکده کرکویه بعد حمله اعراب دست‌نخورده باقی ماند. با این حال، در گزارش‌های تاریخی، وجود کلیسای نسطوری با اسقف آن، مکتوب گشته است.
نام آرتاشات از زبان فارسی میانه گرفته شده و از دو جزء ارد (حق) و شاد تشکیل شده و به معنی «شادی حق» است.
واژهٔ «فرهنگستان» از زبان فارسی میانه به فارسی نو رسیده‌است.
کاسپی‌ها با حضور ده هزار سال تاریخ و یکجانشینی یکی از قدیمی‌ترین مردمان این استان هستند. تله تپه باستانی سگزآباد پیشینه‌ای هشت هزار تا دوهزار پانصد سال تخمین زده می‌شود که متعلق به دوران مادها و هخامنشیان است. حمدالله مستوفی در نزهه القلوب خود می‌گوید: زبان قدیم مردم قزوین پهلوی یا پهلوانیک بوده که بر اساس تحقیقات این زبان به فارسی میانه یا تاتی شهرت دارد.
در فارسی میانه این این عنصر «اَرزیز» نامیده می‌شده‌است.
برای نمونه، واژهٔ «روز»، که در فارسی باستان رَئوچَه بوده، در فارسی میانه از حالت آواگروه درآمده و به شکل رُز (با ــُـ کشیده) تلفظ شده که آن نیز در فارسی امروزی به شکل «روز» درآمده‌است.
نهضت ترجمه از یونانی به پهلوی (پارسیگ) یعنی فارسی میانه ساسانیان، و از پهلوی به عربی، نه تنها عامل بسیار مهمی در توسعه نهضت ترجمه یونانی-عربی عباسیان بوده، بلکه به‌طور کلی عامل ترقی ادبیات و فرهنگ عربی هم شده بود. این ترجمه‌ها جنبه‌های مختلفی داشته‌اند و وجودشان مرهون شرایط و انگیزه‌های مختلف تاریخی بوده‌است.