معنی کلمه غزل در لغت نامه دهخدا
- دارالغزل ؛ جایی که زنان رشته های خود را میفروشند. ( دزی ج 2 ص 211 ).
- غزل حریر ؛ ابریشم رشته شده.
- غزل قطن ؛ کتان رشته شده.
|| ریسمانی که با آن جانوران وحشی را میگیرند. || پیچک مو ( درخت ). || شراب غزل الکرم ؛ از نوشابه هایی که معده را تقویت کنند و اشتها آورند. ( دزی ج 2 ص 211 ).
غزل. [ غ َ زَ ] ( ع مص ) سخن گفتن با زنان و عشقبازی نمودن. ( منتهی الارب ). حدیث زنان و حدیث عشق ایشان کردن. ( آنندراج ). محادثه با زنان. ( اقرب الموارد ). بازی کردن به محبوب. حکایت کردن از جوانی و حدیث صحبت و عشق زنان. ( غیاث اللغات ). دوست داشتن حدیث با زنان و صحبت با ایشان. ( تاج المصادر بیهقی ). ج ، غُزول. ( دزی ج 2 ص 211 ). || سستی آوردن سگ و آن چنان باشد که چون به گرفتن نزدیک شود، آهو از ترس وی بانگ کند پس سگ بازگردد. ( منتهی الارب ) ( از اقرب الموارد ). متحیر شدن از بانگ کردن آهوبره در روی بره. ( تاج المصادر بیهقی ). || ( اِمص ) ستایش کسی. ثنای کسی. ( مقدمة الادب زمخشری ). || سخنگویی با زنان. عشقبازی. ( منتهی الارب ). گفتگوی پسران و دختران جوان ، و گفته اند به معنی عشقبازی با زنان است. ( از اقرب الموارد ). || ( اِ ) در موسیقی یک قسمت از چهار قسمت نوبت مرتب یعنی تألیف کامل است ، و آن چهار قسمت قول است و غزل وترانه و فروداشت. || سخنی که در وصف زنان و عشق ایشان گفته اند، و در عرف شعرا چند بیت مقرری است که پیش قدما زیاده از دوازده نیست و متأخران منحصر در آن ندانند، و با لفظ خواندن و سرودن و زدن و برداشتن و طرح کردن و از قلم ریختن مستعمل است. ( از آنندراج ). سرواد و کلام منظوم و شعر و چامه. ( ناظم الاطباء ). کلام موزون و مقفی در معاشقه و وصف حال زنان. شعری با مطلع و مقطع از پنج تا پانزده بیت و بیشتر در مدح و نوازش معشوقه و مغازله با او و جز آن. در کشاف اصطلاحات الفنون آمده : غزل اسم از مغازله است به معنی سخن گفتن با زنان و در اصطلاح شعرا عبارت است از ابیاتی چند متحد در وزن و قافیه ، که بیت اول آن ابیات مصرع باشد فقط، و مشروط آن است که متجاوز از دوازده هم نباشد، اگر چه بعض شعرای سلف زیاده از دوازده هم گفته اند. فاما الحال آن طریقه غیرمسلوک است. و اکثر ابیات غزل را یازده مقرر کرده اند، و هر شعری که زیاده بر آن بود آن را قصیده گویند، و در غزل غالباً ذکر محبوب ، و صفت حال محب و صفت احوال عشق و محبت بوده کذا فی مجمع الصنایع. غزل را تشبیب نیز گویند کذا فی جامع الصنایع. صاحب مجمع الصنایع تشبیب را از انواع غزل شمرده است - انتهی. صاحب مرآت الخیال گوید: ذکر تخلص در غزل از زمان سعدی لازم شده است - انتهی.