عسرت

بعسرت جمله نعمتها بدل شد ز تنگی سفره مردم بغل شد

عشرت‌آمد جای‌عسرت‌تازه‌شد بخت‌کهن رحمت‌آمد جای‌زحمت پخته‌گشت‌امید خام

فنا چون هست در عسرت بمیری به که در نعمت که چون معسر ز عسرت رست نوعی نعمت است آنش

بوده بهرام جیش عسرت را بوده ناهید جشن عشرت را

هردو گرم گفتگو کامد بشیری کای حکیم جای ‌کن بر عرش عشرت فرش عسرت در نورد

هم خمار از می آید هم از او دفع خمار هم از او عسرت تو است و هم از او عشرت توست

و گفت، «حق سبحانه و تعالی هیچ ولی نیافرید بخیل و بدخو». و گفت، «گناه سخی فراگذارند که هرگاه که وی را عسرتی بود دستگیر او حق تعالی باشد» و رسول (ص) قومی را اندر غزا بگرفت و هم را بکشت، الا یکی. علی (ع) گفت، «یا رسول الله چون همه را کیش یکی و نگاه یکی و خدا یکی، این یکی را چرا نکشتی؟» گفت، «زیرا که جبرئیل (ع) مرا خبر داد که وی سخی است» و گفت، «طعام سخی داروست و طعام بخیل علت». و گفت، «سخی به خدای سبحانه و تعالی و به بهشت و به مردمان نزدیک است و از دوزخ دور و بخیل از خدای سبحانه و تعالی و به بهشت و به مردمان دور است و به دوزخ نزدیک».

بسا عشرت ها که جز عسرت نمی آرد

جان دو عالمت فدا بین بتن اسیر من عسرت من مجار تو شفقت تو مجیر من

و مراد از استحقاق، همین عسرت و پریشانی نیست، بلکه غرض آن است که ارباب همت و کرم، شایستگی را در کسی منظور داشته باشد، پس فساق و اشرار را بر نیکان و اخیار مقدم ندارند و بی هنران نادان را بر اهل هنر دانشور ترجیح ندهند و رعایت مفلسان را از منعمان ضروری تر دانند و در دستگیری ضعفا بیش از اغنیا سعی کنند و با وجود عضو مجروح، مرهم به عضو صحیح ننهند.