عالمین

با اینکه غزالی دارای مذهب اهل سنت است، در فروع شافعی و در اصول اشعری است؛ اما در میان شیعه مشهور است که وی به سبب مناظره با سید مرتضی رازی شیعه شده و به این مطلب را در کتاب سر العالمین اشاره کرده‌است.

مترس از ترک خدمت ها «وفایی» که خواجه «رحمة للعالمین» است

ثمّ اعلم بأنّا ألقینا علی الّذی ظلم کلمة من عندنا إنّه أعرض عنها سوف نجعله عبرة للعالمین * بعثنا أحدا من عبادنا وألبسناه قمیص الإنقطاع وزیّنّاه بطراز القوّة والإطمینان وأرسلناه إلیه بکتاب مبین وبلّغناه رسالات ربّه لعلّ یتذکّر ویخشی إنّ ربّک لهو الحاکم علی ما یشاء…

در زمان نگارش شیخ احمد احسایی، مکتب شیخی وجود نداشت و تنها پس از مرگ او بود که این مکتب متبلور شد. او خود را یک ملای معمولی شیعه می‌دانست نه رهبر یک فرقه جدید. در عمل او در شیعه ابداعاتی کرد که در اواخر عمرش، جنجال بزرگی برانگیخت. از جمله عرصه‌های مناقشه ای که وی وارد آن شد، ماهیت مرجعیت دینی بود چون در زمان او که شیعه بر سر نقش عالمین دچار اختلاف بود. یا آن‌طور که صوفیان می‌گفتند، او قطبی بود که فیض خدا را به مردم عادی هدایت می‌کرد؟ دیدگاه‌های متفاوتی هست.

حریمی در فقره‌ای دیگر ضمن اشاره به علت خشم سپاهیان عثمانی به صراحت از قتل‌عام مردم تبریز این گونه سخن گفته‌است: «پیروزی ناچیزی که نصیب دشمن دین و گروه ضالین شد، موجب شادی و سرور مردم شهر تبریز گشت. آنها پس از آن، هر گاه عساکر روم را تنها می‌یافتند آنها را لخت‌می‌کردند یا می‌کشتند. عساکر روم از این عمل به ستوه آمدند و لیکن از سوی حضرت سردار اجازه غارت و قتل‌عام مردم را نداشتند. اما ندایی در میان آنان پیدا شد که می‌گفت: عساکر روم از جانب رب العالمین مجاز به غارت و قتل‌عام مردمند. از این رو عساکر از یک طرف هجوم همه‌جانبه آورده، زن و مرد بی‌شماری را که در شهر و در ارودیشان بود را قتل‌عام کرده و مال و منالشان را به غارت و یغما بردند.»