عاشق شدن

اردشیرنامه از لحاظ موضوعی به بخش‌های مختلف تقسیم می‌شود. بخشی از آن که به وصف پادشاهان و پهلوانان ایرانی همچون گشتاسب، کیقباد، لهراسب، ارجاسب، رستم، اسفندیار و اردشیر(بهمن) و جز آن اختصاص دارد، با اندکی اختلافی، از دانشنامه فردوسی اقتباس شده‌است. در بخش‌های دیگر مثنوی مانند حکایت عاشق شدن اردشیر به وشتی، دختر بختنصر (نبوکدنصر)، آزار و اذیت دختران بنی یعقوب توسط وشتی یا داستان عاشقانه اردشیر و استر، رویدادها و چهره‌ها از کتاب استر برگرفته شده‌است.

گر عاشقی نه مایه آفات باشدی عاشق شدن مرا زمهمات باشدی

ای که عاشق شدنم دیدی و عیبم کردی عیب آن است که یکبار، ندیدی هنرم

برو عاشق شدند از خود برفتند نه روز آرامشان نی شب بخفتند

باز بعضی عقل را عاشق شدند در مقام عقل خود صادق شدند

دلم عاشق شدن فرمود و من برحسب فرمانش در افتادم بدان دردی که پیدا نیست درمانش

ای دریغا گناه ابلیس عشق او آمد با خدا! و گناه مصطفی دانی که چه آمد؟ عشق خدا آمد با او: یعنی عاشق شدن ابلیس خدا را، گناه او آمد و عاشق شدن خدا پیغامبر را، گناه او آمد که «لِیَغْفِرَلَکَ اللّهُ ما تَقدَّمَ مِنْ ذَنْبِکَ وَماتَأَخَّر» این سخن را نشان شده است. جهانی باید تا ذره‌‬ای از این ذنب و گناه، او را نصیبی دهند که عبارت از آن امانت آمد و بر آدم و آدم‌صفتان بخش کردند؛ و با این همه جز این، چه گفتند که: «ظَلوماً جَهُولاً».ذره‌‬ای از این گناه جهانی را کفر آمد؛ اما همگی این گناه بر روح مصطفی نهادند.

عاشق شدن مرد زبون آمدنست سر باختن است و سرنگون آمدنست

نازنینان مصر این پرگار بر تو عاشق شدند یوسف‌وار

هر که در عالم ترا عاشق شدند من به از چندین خلایق نیستم

عاشق شدن آیین چو من شیداییست ای هرکه نه عاشقست او خود راییست