ظاهری

کز علوم ظاهری جز قال نیست در علوم باطنی جز حال نیست

هیچ نندیشد که هر جا ظاهریست آن ز حکمتهای پنهان مخبریست

علاج زخمهای ظاهری آید ز وحشی هم طبیبی آنچنان خواهم که او زخمی نهان بندد

در همه اشیا ورا ظاهر ببین اولین و آخرین و ظاهرین

آیه دوم و سوم اهمیت شب قدر و این که از هزار ماه بهتر است بیان شده‌است. آیه ۴ نزول ملائکه و روح در این شب برای هر امری را بیان می‌کند. در آیه ۵ از سلام بودن این شب سخن گفته می‌شود. سلام به معنی عاری بودن از آفات ظاهری و باطنی است.

ظاهری زیبا و نازیبا مر او را باطنی از درون چون سر که باشد وز برون چون انگبین

دید علم ظاهری کورت کند از لباس معرفت عورت کند

زین دو مظهر ای پسر گر حاضری جوی سرّ باطنی و ظاهری

ایمان درست عشق کیشان دارند هرچند که ظاهری پریشان دارند

تو شاه ظاهری من شاه باطن تو مست جاه و من مست الهی

و نرو ماده گوسفند از بهر صدقه بباید شمرد یعنی موید و ناموید آنهمه اندر دعوت حق بجای خویش اند و هرگز اندر صدقه گوسفند یک چشم نشاید یعنی دعوت کسی را نرسد که او نکو ندیده است و ناقص بود بسوی اهل دعوت گوسفند نیز ناقص نشاید یعنی داعی آنکس نشاید کز دو اصل و نسل روحانی بدونه پیوندد چنانکه از مردم پسر و گوسفند بر نسل جسمانی نه پیوندد و صدقه گیرنده رمه گوسفند را دو بخش کند و بخش بهتر بخداوند رمه گوسفند دهد و بخش فروتر را بخود بگیرد و تاویل اینحال آنست که (از) آن دو بخش بیشتر دلیل است بر اهل ظاهر (و) کمتر دلیل است بر اهل باطن و آنکه صدقه گیرد دلیل است بر اساس و خداوند گوسفند رمه دلیل است بر ناطق یعنی که اساس مرین دو گروه را از یکدیگر جدا کند و اهل باطن را که کمترند بخویشتن گیرد و نیمه بیشتر که اهل ظاهرند بناطق منسوبند و این دو فرقت هم ظاهری و هم باطنی اندر شریعت ناطق اند یاد کرده شد از تاویل صدقه چهار پایان آنچه کفایت است بنده حق را.

ابوبکر محمد ظاهری (نسب:ابوبکر محمد بن داوود ظاهری اصفهانی) (۸۶۸-۹۱۰) فقیه، ادیب، شاعر و کاتب بغدادی در نیمهٔ دوم سدهٔ سوم قمری بود.