طاق نما

فراوان و کهن به کار رفته در این بنا، دو رج طاق نماهای کوچک

نمای غربی بنا را در خارج سه طاق نمای وسیع که سراسر آن‌ها را درهای ارسی چوبی مشبک پوشانیده، فرا گرفته‌است و با توجه به طرح و نقش درهای چوبی، در عین سادگی جلوه خاص و زیبایی دارد. در سال‌های اخیر دیواره‌های میان این طاق نماها با آجر و کاشی تزیین و محافظت شده‌است. همچنین یک طاق نما در جنوب به‌طور مشابه و بدون ارسی الحاق شده‌است.

نمای درونی بنا تمامی آجری بوده و توسط گچ در هیچ قسمت پوشیده نشده‌است. محراب بنا از لحاظ تزئینات ساده بوده و دارای سه قوس آجری متوالی بوده و مجموعاً داخل طاق نمای جنوبی قرار گرفته‌اند.

در چهار گوشهٔ حرم چهار تربنه و در چهار ضلع حرم چهار طاق نما دیده می‌شود که گنبد بر روی آن ساخته شده و بر وسط طاق نماهای بالای حرم پنجره‌هایی برای نورگیری تعبیه شده است.

مسجد عبدل‌آباد یا چهارطاقی عبدل‌آباد یا آرامگاه عبدل‌آباد مربوط به دوره ایلخانی است و در شهرستان بردسکن، بخش شهرآباد، روستای عبدل‌آباد واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۷ بهمن ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۱۰۹۰۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است. این بنا بقعه‌ای خشتی آجری به ارتفاع ۱۳٫۲۰ متر می‌باشد که گنبدی بر فراز آن ساخته شده و فضای داخلی آن در قسمت زیر گنبد مخروطی و بخشی از دیوارهای داخلی با هشت طاق نمای درونی گچبری‌های ساده و لوزی‌شکل است.

آنکه برون ازین کهن طاق سما به صد درج همتش ار علو خود طاق نمای نوزند

وجه تسمیه بنا گنبد مزین به کاشی کاری فیروزه‌ای متمایل به سبز آن می‌باشد. پلان گنبد سبز ۸ ضلعی و دارای ۴ ایوان است. علاوه بر ایوان و طاق نماها، کاشی کاری زیبای آن به بقعه جلوه خاص بخشیده است. گنبد سبز، مدفن شیخ محمد مؤمن عارف می‌باشد که احتمالاً در سال ۱۰۳۶ قمری بنیان و در سال‌های ۱۰۵۵ و ۱۰۵۸ تکمیل و تزئین شده‌است.

بر ضلع شرقی شمالی ورودی مسجد قرار دارد، مسجد فضایی مربع با نقشه مرکزی است و هشت ضلعی ای در آن محاط شده‌است. سازه‌ای دو طبقه است که ورودی آن، نظیر طاق نمای محراب، با قوس نعل اسبی قاب بندی گشته است.

حجم‌سازی بر وجوه بیرونی قوس نسبت به وجه درونی قوس هم مرکز نیست. محراب دقیقاً به الگوی مسجد قرطبه پایبند است. یک تارمی که بر گرد اتاق می‌چرخد، آن را به طبقات بالا و پایین تقسیم می‌کند و برای طاق نماهای باز و بستهٔ آن هل یک به سه ستون در نظر گرفته شده که قوس‌هایی چند پر بر آن‌ها تکیه دارد.بام اصلی محفوظ نمانده است.

گفتند که خرمی در افاق نماند کس جفت طرب در خم این طاق نماند

درها همه بسته است، گشاده است در دوست درهای شهان، طاق نماها ز در اوست

آرامگاه علی ابن عون در روستای شکرناب از توابع آبیک قرار دارد. بنای بقعه هشت ضلعی و طول تقریبی هر ضلع ۸.۷ متر است. جرزها و طاق نماهای خارجی با قوس‌های تیزه دار قاب‌سازی شده‌اند. داخل حرم نیز به شکل هشت ضلعی است و روی هر ضلع آن طاق نمایی دیده می‌شود، گنبد رک ترک دار آجری بر روی مرقد امامزاده قرا گرفته‌است. ورودی حرم در شمال بقعه قرار دارد، و در کتیبه بالای در ورودی، سال ساخت بنای اصلی حرم (۸۸۴ ﮬ. ق) و نام سازنده آن درویش نورالدین به چشم می‌خورد.

کوزه‌ها و گلدان‌های کوچک‌تر نیز در طاقچه‌هایی در دیوارها و ورودی‌های بسیاری از اتاق‌های الحمرا نگهداری می‌شدند. طاقچه، طاقچه ای که بر روی دیوارها در زیر طاق نما (در دیوارها) قرار داشت، عنصر مشخصه معماری نصری بود که در آن چنین کوزه‌هایی نگهداری می‌شد و احتمالاً برای بازدیدکنندگان از آب پر می‌شد. نمونه‌هایی از این طاقچه‌ها در ورودی تالار سفیران یافت می‌شود.

درین سراچه که چرخش کمینه طاق نماست همیشه قامتم از بار دل چو طاق دوتاست