ضرّا

الَّذِینَ یُنْفِقُونَ فِی السَّرَّاءِ وَ الضَّرَّاءِ گفته‌اند: مردمان اندرین مقام بر سه گروه‌اند: یکی آنست که هیچ نفقت نکند نه در سرّاء و نه در ضرّاء، نه در فراخی نعمت، و نه در روز قحط و شدّت. این را علی الاطلاق لئیم گویند، دست در شاخ درخت بخل زده، آن درخت که اصل و بیخ آن در دوزخ است و شاخ آن در دنیا، بحکم آن خبر که انس بن مالک گفت: قال قال رسول اللَّه (ص): «السّماح شجرة فی الجنّة، اغصانها فی الدّنیا، من تعلّق بغصن من اغصانها قادته الی الجنّة. و البخل شجرة فی النّار، اغصانها فی الدّنیا، من تعلّق بغصن من اغصانها قادته الی النّار».

اصیل از خیانت مُبرّا بُوَد شکیبا به سَرّا وَ ضرّا بُوَد

و الغصن، ییبس تارة و تریه مخضرّا یمید

گفتم از جود او عنا بر کیست گفت بر جامه باف و بر ضرّاب

ضرّاب زر از لاله درستی ملکی بود تا خور که درستی فلکی بود دغل شد

فَلَمَّا نَسُوا یعنی الامم الخالیة ترکوا ما وعظوا به، «فَتَحْنا عَلَیْهِمْ أَبْوابَ کُلِّ شَیْ‌ءٍ» من النّعمة و السّرور بعد الضرّاء الّذی کانوا فیه، و قیل: ابواب کل شی‌ء یعنی المطر من السماء، و النّبات من الارض. حَتَّی إِذا فَرِحُوا بِما أُوتُوا فرح درین موضع آنست که در نعمت بنازد، و بطر بگیرد، و کفور و ناسپاس گردد. همانست که آنجا گفت: «لا تَفْرَحْ إِنَّ اللَّهَ لا یُحِبُّ الْفَرِحِینَ». جای دیگر گفت: «وَ فَرِحُوا بِالْحَیاةِ الدُّنْیا».

احوال جهان گذرنده گذرنده‌ست سرما ز پس گرما سرّا پس ضرّا

بوده در سرّا و ضرّا پیش او تابع رای صلاح اندیش او

و عن عمّار بن یاسر قال: کان من دعاء النّبی (ص) «اسألک النّظر الی وجهک و الشّوق الی لقائک فی غیر ضرّاء مضرّة و لا فتنة مضلّة».

چو در سرا و ضرّا حالت این است ندانم کی به حق پردازی از خویش