صدید

ملکا و خلقا و امرا، «وَ وَیْلٌ لِلْکافِرِینَ مِنْ عَذابٍ شَدِیدٍ» ویل، واد فی جهنّم بسیل من قیح و صدید.

حرارتیست به تیغت که هر که زان نوشد بطبع سرد نماید ورا حمیم و صدید

قوله: «مِنْ وَرائِهِ جَهَنَّمُ» ای امامه و قدامه جهنّم فهو یردّها کما یقال: الموت من ورائک. و قیل من ورائه ای من وراء حیاته یعنی بعد موته جهنّم و الاصل فیه ان کلّ من واری عنک شیئا من خلف او قدّام فهو وراک و قیل من وراء ما هو فیه جهنّم ای تتلوه کما تقول للرّجل من وراء هذا ما تحبّ ای یتلوه، «وَ یُسْقی‌ مِنْ ماءٍ صَدِیدٍ» فالصدید بدل من الماء و لیس صفة له، ای یسقی الصّدید مکان الماء کانّه قال: «جعل ماؤه صدیدا» و سمّی ماء لمیعه، کما قیل للمنی ماء و للدّمع ماء و لیسا بالماء و یجوز ان یکون علی التّشبیه ای یسقی ماء کانّه صدید، و هو ما یسیل من الجرح مختلطا بالدّم و القیح. قال قتادة هو ما یخرج من جلد الکافر و لحمه. و قال الربیع بن انس هو غسالة اهل النّار و ذلک من فروج الزناة و جاز ان یکون الصدید وصفا للماء فیکون المعنی من ماء صدید، یصدّ عن شربه لکراهة مذاقه.

و قیل اثاما اثما و قال ابن عباس یرید جزاء الاثم و یروی فی الحدیث: «ان الغی و الآثام بئران یسیل فیهما صدید اهل النار.»

شرب احباب تو در خلدر حیق مختوم اکل اعدای تو در هاویه ز قوم و صدید

شیر هم از میان خون و صدید پاک و صافی بشیر خواره رسید

باز کافر خورد شربت از صدید هم ز قوتش زهر شد در وی پدید

آبی به بوی گنده ولیکن به طعم بد بدرنگ همچو جرعۀ جام صدید بود

گفتا: چون جان پاک از آلایش بشریّت مرغ وار از قفص خاک بیرون آید، و سوی عالم علوی قصد آشیان عزّت کند، چون بر آن مرکز خویش قرار گیرد، و یک هفته بر آید، از خالق دستوری خواهد تا آن منزل خاصّ خویش را باز بینم، و حال وی باز دانم. دستوری یابد، آن جان پاک بخاک در آید، و از دور بقالب خویش نگه کند، آن را نه برنگ خود بیند، و نه‌بر حال خود، آب بیند که از چشم در ایستاده بجای روشنایی، و از دهن در ایستاده بجای گریانی. بزارد و بنالد و بگرید، و باز گردد تا هفته دیگر، پس دیگر بار دستوری خواهد، آید، و جسد خود را بیند، در آن لحد تاریک، بزاری زار آن آب همه صدید شده، و بوی بگشته، از نخستین بار بیشتر گرید، و زارتر بود.