شهربانی

معنی کلمه شهربانی در لغت نامه دهخدا

شهربانی. [ ش َ ] ( حامص مرکب ) عمل و حالت شهربان. رجوع به شهربان شود. || ( اِ مرکب ) نظمیه. اداره ای است که وظیفه آن حفظ امنیت شهر و استقرار نظم و تعقیب بزه کاران است و آن تابع وزارت کشور است. ( از فرهنگ فارسی معین ).
تاریخچه شهربانی کل کشور ایران : در دوره سلطنت ناصرالدین شاه یکی از اولین اقداماتی که در پی ریزی و تشکیلات شهربانی به سبک اروپا بعمل آمد استخدام مستشاری اتریشی بنام «کنت دو منت فرت » وگماشتن وی در رأس دستگاهی بنام «وزارت نظمیه » بود،کنت برای اجرای نقشه های اصلاحی کوشش داشت ولی بسبب بی میلی درباریان و متنفذان عصر در بسط تشکیلات انتظامی بسبک جدید توفیق نیافت ، پس از پایان کار او ریاست این دستگاه بعهده میرزا ابوتراب خان نظم الدوله که مترجم مخصوص و معاون کنت بود محول شد و از آن پس کسان ذیل ریاست آنرا بعهده گرفتند: میرزا عیسی وزیر مختار السلطنه ، رضا بالا ( آقابالاخان سردار )، حاج سعیدالسلطنه ، اعظم السلطنه. در آغاز مشروطیت ریاست این اداره رامسیو یفرم سردسته مجاهدان ارمنی عهده دار شد و او با قدرت به استقرار نظم توفیق یافت. پس از قتل یفرم یکی از معاونان ارمنی او بنام «سهراب خان » و سپس مظفر اعظم ( سردار انتصار ) ریاست نظمیه را بعهده گرفتند. در دوران ریاست نظیمه یکی از رجال نظامی بنام «صولت نظام » دولت ایران به جلب مستشاران سوئدی اقدام کرد و بار اول سه مستشار از سوئد ( بنام وستداهل ، ارفانس ، برگدال ) بتهران آمدند. اولی بعنوان رئیس تشکیلات و دومی بعنوان رئیس پلیس تأمینات مشغول خدمت شدند. بعدهابتدریج بر تعداد مستشاران سوئدی افزوده شد. تشکیلات شهربانی ایران بر اساس همان تقسیمات توسعه و تکامل یافت و بصورت کنونی درآمد. پس از ظهور سلسله پهلوی به خدمت مستشاران مزبور خاتمه داده شد و امور شهربانی در دست صاحبمنصبان ایرانی قرار گرفت. شهربانی کل مسؤولیت حفظ انتظامات کشور را بعهده دارد. ادارات شهربانی کل کشور در کلیه شهرستانها وجود دارد و این ادارات از نظر وسعت و جمعیت شهرها به چند درجه قسمت شده اند. بعلاوه در عده یی از شهرهای کوچک کلانتری مستقل یا پاسگاه موجود است. رجوع به ایرانشهر ج 2 ص 1068 و فرهنگ فارسی معین شود.

معنی کلمه شهربانی در فرهنگ معین

( ~ . ) (حامص . اِمر. ) اداره ای که وظیفة آن حفظ امنیت شهر و استقرار نظم و تعقیب بزهکاران است و آن تابع وزارت کشور است ، نظمیه .

معنی کلمه شهربانی در فرهنگ عمید

اداره ای تابع وزارت کشور که وظیفۀ آن حفظ امنیت شهر و تعقیب بزه کاران بوده، نظمیه.

معنی کلمه شهربانی در فرهنگ فارسی

( اسم ) اداره ایست که وظیفه آن حفظ امنیت شهر و استقرار نظم و تعقیب بزهکاران است و آن تابع وزارت کشور است نظمیه ٠
عمل و حالت شهربان

معنی کلمه شهربانی در دانشنامه آزاد فارسی


در ایران، سازمانی نظامی با وظیفۀ حفظ نظم و آرامش و امنیت در شهرها. این نهاد تا ۱۳۱۵ش نظمیّه نامیده می شد. شهربانی گرچه سازمانی مسلح و نظامی است، اما از لحاظ تشکیلاتی تابع وزارت کشور، و از لحاظ کشف جرایم، از ضابطین دادگستری است. سابقۀ تأسیس شهربانی یا «ادارۀ پلیس» در معنای جدید به ۱۲۹۶ق، پس از بازگشت ناصرالدین شاه قاجار از سفر دوم خود به فرنگ، بازمی گردد. در آن سال «ادارۀ پلیس به جهت امنیت شهر» به ریاست کُنت دو مونت فورت ایتالیایی تبارِ تبعۀ اتریش تشکیل شد. پلیس ایران چهارده سال تحت ریاست وی بود، اما در واقعۀ تنباکو (رژی) ناصرالدین شاه با فشار روحانیان او را عزل کرد. احتمالاً در ۱۲۹۲ش سه افسر سوئدی به عنوان مستشار نظمیه به ایران آمدند و در حدود دَه سال ضمن انجام اصلاحات در این سازمان، در بعضی از شهرهای بزرگ کشور ازجمله قزوین، رشت، مشهد و تبریز تشکیلات نظمیه تأسیس کردند. رضاخان سردار سپه، به خدمت مستشاران سوئدی پایان داد (۱۳۰۲ش) و از آن بعد این سازمان به دست افسران ایرانی اداره شد. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، تشکیلات شهربانی تا چند سال به همان سبک و سیاق پیشین اداره می شد. بعد از پایان جنگ ایران و عراق و بازگشت صلح و آرامش به کشور، دولت ایران تصمیم به ادغام نیروهای موازی و مشابه در امر حفظ امنیت کشور گرفت و کمیته های انقلابی، ژاندارمری و شهربانی با عنوان جدید نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران (ناجا) به صورت یکپارچه درآمدند.

معنی کلمه شهربانی در ویکی واژه

اداره‌ای که وظیفة آن حفظ امنیت شهر و استقرار نظم و تعقیب بزهکاران است و آن تابع وزارت کشور است، نظمیه.

جملاتی از کاربرد کلمه شهربانی

دولتشاهی چند سال در زندان بود و وساطت برادرزاده‌اش عصمت دولتشاهی که همسر رضا شاه بود، نتیجه نداد تا اینکه پس از کناره‌گیری رضا شاه از سلطنت در شهریور ۱۳۲۰ آزاد شد. در سال ۱۳۲۱ که مسئولان شهربانی زمان رضا شاه محاکمه شدند، دولتشاهی از کسانی بود که علیه آنها در دادگاه شهادت داد.
در اواخر سال ۱۳۱۶ که به‌دنبال انتقاد روزنامه‌های فرانسوی از ایران، روابط ایران و فرانسه قطع شد، اعتصام‌زاده در بخش فرانسه روزنامه ستاره جهان از قطع روابط ایران و فرانسه اظهار تأسف کرد. این ابراز تأسف به توقیف روزنامهٔ به حکم شهربانی و پس از چند ماه به دستگیری اعتصام‌زاده انجامید اما دلیلی که برای بازداشت و پیگرد قضائی او عنوان شد چیز دیگری بود.
وی به دلیل اینکه دارای پرونده سیاسی در شهربانی ترکیه شده بود، از دبیرستان اخراج شد و بعد از اعتراض به این حکم، سه سال بعد دیوان عالی اداری ترکیه در سال میلادی مجدداً حکم به امکان ادامه تحصیل وی صادر کرد.
ارومیه دارای بناهای تاریخی متعددی است. ار آنجمله می‌توان به عمارت شهربانی ارومیه، عمارت سه گنبد، موزه ارومیه، یخچال ۹ پله، پل باراندوز، کاروان‌سرای ارومیه، بازار قدیم ارومیه، گرمابه آخوند، ساختمان جهاد دانشگاهی
وی از آذر ۱۳۳۹ تا بهمن ۱۳۴۳ رئیس شهربانی بود و پس از آن به ریاست سازمان ساواک منصوب شد.
ارگ کریم‌خان ارگی است که در مرکز شیراز قرار دارد. این ارگ در زمان سلطنت سلسله زندیه ساخته شده‌است و پس از اینکه کریمخان زند شیراز را به عنوان پایتخت و این مکان را به‌عنوان مکان زندگی خود انتخاب کرد، به ارگ کریم‌خانی معروف شد. در زمان سلطنت سلسله قاجار، از ارگ به‌عنوان دارالحکومهٔ امرای فارس و از ۱۳۱۰ خورشیدی، از آن به‌عنوان زندان شهربانی استفاده می‌شد. در سال ۱۳۵۰، این ارگ به اداره فرهنگ و هنر وقت واگذار شد. این ارگ زیر نظر وزارت میراث فرهنگی جمهوری اسلامی ایران اداره می‌شود و مرمت نیز شده‌است. از این ارگ به‌عنوان موزه نیز مورد استفاده قرار گرفته‌است. این اثر در ۱۴ خرداد ۱۳۵۱ با شمارهٔ ثبت ۹۱۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.
آن جنایت که ناگهانی بود همه تقصیر شهربانی بود
مسعود بهنود در کتاب از سید ضیاء تا بختیار می‌نویسد: «نصیری ساواک را به ثابتی سپرد و خود مشغول تجارت شد. به زودی تنها نامی از او بر ریاست ساواک بود. در حقیقت دفتر رئیس ساواک، مرکز معاملات تجاری او و محل برگزاری جلسات هیئت مدیره‌ایی بود که نصیری در آن‌ها عضویت داشت. ده‌ها هکتار باغ، چندین شهرک در شمال و میلیون‌ها سهم در کارخانه حاصل حضور ۲۰ ساله او در شهربانی کل کشور و ساواک بود.»
وز فن شهربانی آگاهست زین سبب برگزیده شاه است
غافل از اینکه شهربانی هست واقف از این فریب و این دستان