شناسا

بدان آگه ز بود خویش گردد شناسای وجود خویش گردد

خان خانان که کمالی است مصور گهرش کوشناسای گهر، تا نگرد صنع خدای

چو بر حال ایشان شناسا شدند همان دم به سوی کلیسا شدند

و از محمد عُلیّان نَسوی روایت آرند و وی از کبار اصحاب جنید بود، رحمة اللّه علیهم اجمعین که: من اندر ابتدای حال که به آفت‌های نفس بینا گشته بودم و کمینگاه‌های وی بدانسته بودم، از وی حِقدی پیوسته اندر دل من بود. روزی چیزی چون روباه بچه‌ای از گلوی من برآمد و حق تعالی مرا شناسا گردانید. دانستم که آن نفس است وی را به زیر پای اندر آوردم. هر لگدی که بر وی می‌زدم، وی بزرگتر می‌شد. گفتم: «ای هذا! همه چیزها به زخم و رنج هلاک شوند تو چرا می زیادت شوی؟» گفت: «از آن‌چه آفرینش من بازگونه است. آن‌چه رنج چیزها بود، راحت من بود و آن‌چه راحت چیزها بود رنج من بود.»

آدم از پرتو آن نور شناسا شد و گفت سدّ اسما به ملک طنطنه اعلم زد

ز جادو و از دیو و از عادیان ز حق ناشناسان شدادیان

شود او را شناسائی چو حاصل بداند در جهان انسان کامل

مسلم شد آن بحر آن را که او شناسای بحر است و دانای بر

شناسای خود است اندر یکی او نمود خویش بیند بیشکی او

شبی فرمود تا اختر شناسان کنند اندیشهٔ دشوار و آسان