شلیاق

شلیاق

معنی کلمه شلیاق در لغت نامه دهخدا

شلیاق. [ ش َ ] ( اِ ) نام آلتی از آلات موسیقی یونانی و رومی ذات اوتار شبیه به چنگ. ( مفاتیح ).
شلیاق. [ ش َ ] ( اِخ ) مجموعه صورت کواکب چنگ رومی. ( ناظم الاطباء ). دیگ پایه. سلحفاة. اثافی. یکی از صور فلکیه میان الدجاجة والجاثی علی رکبتیه است و روشن ترین صورت آن نسر واقعاست و به صورت لورا [ چنگ رومی ] یا کرکسی بالها فراهم آورده توهم شده است ، و آن مرکب از بیست و یک ستاره است یکی از قدر اول موسوم به نسر واقع که صورت رانیز به نام او خوانند و آنرا یک پایه نامند و عوام سه پایه گویند معرب آن اثافی نیز نامند و اظفار نیز در این صورت است. ( از جهان دانش ) ( یادداشت مؤلف ).

معنی کلمه شلیاق در فرهنگ عمید

دیگ پایه ، چنگ رومی، از صورت های فلکی شمالی.

معنی کلمه شلیاق در فرهنگ فارسی

چنگ رومی، یکی ازصورتهای فلکی شمالی
نام آلتی از آلات موسیقی یونانی و رومی ذات او تار شبیه به چنگ است .

معنی کلمه شلیاق در فرهنگستان زبان و ادب

{Lyra, Lyr, Lyre} [نجوم] صورت فلکی بارز در نیمکرۀ شمالی آسمان که ستارۀ پرنور نسر در آن قرار دارد

معنی کلمه شلیاق در دانشنامه عمومی

شَلیاق نام یکی از صورت های فلکی است. معادل فارسی آن دیگ پایه یا چنگ رومی و در لاتین Lyra است. ابوریحان بیرونی در کتاب التفهیم برای این صورت فلکی از نام فارسی آن که کَشَف ( به معنی لاک پشت ) بوده استفاده کرده است. از این صورت فلکی کوچک در فهرست ۴۸ گانهٔ بطلمیوس ستاره شناس و فیلسوف یونانی قرن دوم میلادی و شاید بنیان گذار نظریه زمین مرکزی یاد شده است. شلیاق همچنین یکی از ۸۸ صورت فلکی به رسمیت شناخته شده از سوی انجمن بین المللی اخترشناسی است. یکی از ۳ ستاره ای که صورت وارهٔ بارز مثلث تابستانی در آسمان را می سازند درخشان ترین ستارهٔ این صورت فلکی است. این پیکر آسمانی از گروه ستارگان کوچکی تشکیل شده است که به آسانی قابل مشاهده هستند. ستاره کرکس نشسته که در این پیکر قرار دارد پنجمین ستارهٔ درخشان آسمان شب است که ۲۶ سال نوری با ما فاصله دارد.
ایرانیان از قدیم این پیکر آسمانی را دیگ پایه، یک پایه، کَشَف و عوام سه پایه می نامیدند. این پیکر آسمانی را همچنین به گونه کرکسی با بال های جمع شده تصور می کرده اند. در افسانه های یونانی، از میان گوهرهای درخشان آسمان، چنگ رومی نماینده سازی است که اورفئوس آن را نواخت تا نیروهای هادس را ترغیب نماید تا همسر دوست داشتنی او، ائورودیکه را از دنیای مردگان آزاد نماید. او چنان دلنواز می نواخت که نگهبانان خشمگین دنیای مردگان را آرام و شیفته می کرد. سرانجام ائورودیکه اجازه یافت به دنیای زندگان برگردد؛ ولی اورفئوس نباید تا رسیدن به دنیای زندگان اوریدیکه را نگاه را می کرد و هنگامی که او این کار را کرد، ائورودیکه برای همیشه ناپدید شد.
ستاره آلفا یا کرکس نشسته. طیفش A0 V با قدر ۰٫۰۳ و فاصله ۲۶ سال نوری است ستاره بتا تا زمین ۳۰۰ سال نوری فاصله دارد و به عنوان ستاره ای از آغازین از گروه متغیرهای گرفتی به شمار می آید. دو ستارهٔ آن از نوع A۸ و B۷ هستند ستارهٔ بتا دارای قدر متغیر ۳٫۳ تا ۴٫۳ در مدت ۱۲٫۹ ستارهٔ اپسیلون با چشم غیر مسلح با قدر ۴ به نظر می رسد. اما با دوربین دوچشمی به صورت دو ستاره تفکیک می شود تلسکوپ های بهتر هرکدام را به صورت یک جفت جدا از هم تفکیک می کند.
در فهرست ستاره های شلیاق ستارهٔ کرکس نشسته که سومین ستارهٔ پرنور شب با چشم مسلح در سر تا سر آسمان زمین است درخشان ترین ستارهٔ صورت فلکی است و ستاره های گاما شلیاق، بتا شلیاق، آر شلیاق به ترتیب از درخشنده ترین ها در آن فهرست هستند.

معنی کلمه شلیاق در دانشنامه آزاد فارسی

شَلْیاق (Lyra)
صورت فلکی کوچک اما چشمگیر نیمکرۀ شمالی، به شکل چنگِ اورفئوس. درخشان ترین ستارۀ آن نسر واقع است. اپسیلون شلیاق سامانه ای شامل چهار ستاره است که با نیروی گرانشی به هم پیوند خورده اند. بتا شلیاق یک دوتایی گرفتی (کسوفی) است. سحابی حلقویM ۵۷سحابی ای سیاره ای در محدودۀ شلیاق است.

معنی کلمه شلیاق در ویکی واژه

صورت فلکی بارز در نیمکرۀ شمالی آسمان که ستارۀ پرنور نسر در آن قرار دارد.

جملاتی از کاربرد کلمه شلیاق

تعادل ستاره زمانی بدست می‌آید که دو نیروی همجوشی (رو به بیرون) و گرانش (رو به درون) با هم برابر باشند اما هنگامی که یک ستاره به اواخر عمر خود می‌رسد و همجوشی آن دچار تغییراتی می‌شود روندی پیش می‌آید که گاهی همجوشی نیروی بیشتری وارد می‌کند و ستاره بزرگ و پرنور می‌شود و گاهی گرانش غلبه کرده و ستاره کوچک و کم‌نور می‌شود به این ستارگان ستارگان متغیر می‌گویند که آن‌ها دارای انواع زیادی هستند مانند متغیر دلتا قیفاووسی، متغیر دلتا سپری، متغیر آرآر شلیاقی، متغیر متغیر میرا و متغیر نامنظم
آر شلیاق یک ستاره است که در صورت فلکی شلیاق قرار دارد.
آرآر شلیاق یک ستاره است که در صورت فلکی شلیاق قرار دارد.