شایگان

معنی کلمه شایگان در لغت نامه دهخدا

شایگان. ( ص مرکب ) مرکب از: شای ( = شاه ) به اضافه گان پسوند نسبت و لیاقت . سزاوار و لایق و درخور. ( برهان قاطع ). شایسته و شایان. فرد ممتاز. فرد اعلی در میان افراد و نوع آن :
بنگاه تو سپاه زمستان بغارتید
هم گنج شایگانت و هم در شاهوار.منوچهری.جهاندیده یوسف هم اندر زمان
سماطی بفرمود بس شایگان.شمسی ( یوسف و زلیخا ).که آن نعمتی بود بس شایگان
که شان داده بد یوسف کامران.( یوسف وزلیخا ).- کرامات شایگان ؛ بزرگواریهای شاهانه :
زین کرامات شایگان که سپرد
بتو اقبال مقتدای جهان.ابوالفرج رونی.- گلشن شایگان ؛ گلشن شاه وار و شاهانه :
بگفت این و از پیش آزادگان
بیامد سوی گلشن شایگان.فردوسی. || مال گرانمایه و پرقیمت که لایق پادشاهان باشد. در اصل شاهگان بوده. ( فرهنگ رشیدی ). هر چیز خوب که لایق پادشاهان باشد. چه در اصل شاهگان بوده یعنی شاه لایق «ها» را بهمزه بدل کرده بصورت «یا» نوشتند. ( برهان قاطع ) ( آنندراج ). || هر گنج بزرگ و لایق پادشاه. ( از برهان قاطع ). یعنی گنج که شاهان نهاده باشند یا گنجی که لایق شاهان تواند بود. ( حاشیه برهان چ معین ) ( آنندراج ).
- گنج شایگان ؛ گنج بسیار. ( فرهنگ رشیدی ). گنج ممتاز در نوع خود در بسیاری و پرقیمتی : ناگاه بر ذخایرنفیس و گنجهای شایگانی مظفر شوند. ( کلیله و دمنه ).
- || نام یکی از گنجهای خسروپرویز که از بس بزرگ و بسیار بود شایگان خواندند. ( برهان قاطع ) ( آنندراج ) ( از صحاح الفرس ) :
گنج سخن گشاده و هر نکته ای از آن
افزون ز ارج و قیمت صد گنج شایگان.؟هر بخششی که او بدهد چون نگه کنی
گنجی بود بزرگتر از گنج شایگان.فرخی.ز بس توده زر که در کاخ او
بهر کنج گنجی بود شایگان.فرخی.نخواست ماندن اگر گنج شایگان بودی
بماند این سخن جانفزای تا محشر.مسعودسعد.بر خاک درت زکات دربان
گنج زر شایگان ببینم.خاقانی ( دیوان چ سجادی ص 271 ).خاکبیزی کن که منهم خاکبیزی کرده ام
تا ز خاک این مایه گنج شایگان آورده ام.خاقانی.خیز خاقانی ز کنج فقر خلوتخانه ساز
کز چنین گنجی توان اندوخت گنج شایگان.

معنی کلمه شایگان در فرهنگ معین

[ په . ] (ص مر. ) ۱ - سزاوار. ۲ - درخور شاه . ۳ - هر چیز خوب و گران بها. ۴ - فراخ . ۵ - خزانه . ۶ - گنج شاهانه . ۷ - از عیوب قافیه است و آن تکرار علامت جمع باشد در قافیه . شایورد (یْ وَ ) (اِمر. ) ۱ - هاله ، خرمن ماه . ۲ - پرده ای است از موسیقی .

معنی کلمه شایگان در فرهنگ عمید

۱. شایسته و سزاوار، لایق، درخور.
۲. ویژگی هرچیز خوب و پسندیده و گران مایه.
۳. [قدیمی] درخور پادشاه.
۴. (اسم ) [قدیمی] کار بی مزد و رایگان: اگر بگروی تو به روز حساب / مفرمای درویش را شایگان (شهیدبلخی: شاعران بی دیوان: ۳۴ ).
۵. (اسم ) (ادبی ) در قافیه، قافیۀ شعر که در آن تحکمی باشد: گرچه بعضی شایگان است از قوافی باش گو / عفو کن وقت ادا دانی ندارم بس ادات (انوری: ۳۷ ).
* شایگان خفی: (ادبی ) در قافیه، آن است که هرگاه الف و نون که دلالت بر فاعل می کند مانند گریان و خندان با الف و نون اصلی کلمه مانند زمان و مکان قافیه بشود یا آنکه یا و نون نسبت را مانند سیمین و آتشین با یا و نون اصلی مانند زمین و کمین قافیه کنند.
* شایگان جلی: (ادبی ) در قافیه، آن است هرگاه الف و نون جمع مانند یاران و دوستان با الف و نون اصلی مانند جان و دهان قافیه بشود، قدما این نوع قافیه را در غزل و قصیده بیش از یک بار نمی آوردند و هر گاه شاعری قافیۀ شایگان می آورد به آن اشاره می کرد و عذر می خواست:

معنی کلمه شایگان در فرهنگ فارسی

یا گنج شایگان.یکی از گنجهای خسرو پرویز است .
شایسته، لایق، سزاوار، گرانمایه، پسندیده، بی مزد
۱ - ( صفت ) سزاوار شاه لایق شاه شاهوار . ۲ - سزاوار شایسته درخور . ۳ - هر چیز خوب و نیکو . ۴ - فراخ گشاد عریض وسیع . ۵ - ذخیره و مال و اسباب بسیار خزانه . ۶ - گنج شاهانه . ۷ - قافیه شعر که در آن تحکمی باشد و آن بر دو قسم است : شایگان خفی ( ایطائ خفی ) آن است که حروف اصلی را با حروف زاید قافیه کنند چنان که بتر و تاریکتر را با تر ( مرطوب ) قافیه کنند یا یا و نون نسبت مانند سیمین و آتشین را با یا و نون اصلی مثل زمین و کمین قافیه آورند . در قدیم استعمال این نوع بیش از یک دو بار جایز نبود . شایگان جلی ( ایطائ جلی ) الف - بعضی حروف زاید را که میان آن ها عاده نتوان فرق کرد مکرر گرداندن مانند آب و گلاب و سازگار و کامگار . ب - قافیه آوردن الف و نون مانند نیکان و دوستان را با الف و نون اصلی مانند دامان و انسان . ۸ - کار بیمزد و رایگان هر کار تحکمی و جبری بیگار .
مرکب از شای باضافه گان پسوند نسبت و لیاقت سزاوار و لایق و در خور .

معنی کلمه شایگان در فرهنگ اسم ها

اسم: شایگان (پسر) (فارسی) (تلفظ: šāy (e) gān) (فارسی: شايگان) (انگلیسی: shaygan)
معنی: سزاوار، درخور شاه، گرانبها، ارزشمند، ممتاز، عالی، شایسته، مرد بزرگ، شایسته و شایان

معنی کلمه شایگان در دانشنامه آزاد فارسی

(به معنای شایسته) در اصطلاح شعر، قافیه کردنِ بخشی از کلمه که از اجزای اصلی آن نباشد، به ویژه نشانه های جمع، مانند «مشکلات» و «ممکنات» و «معجزات» در دو بیت زیر: دیدار تو حل مشکلات است/ صبر از تو خلاف ممکنات است/ترسم تو به سحرِ غمزه روزی/دعوی بکنی که معجزات است (سعدی). شایگان از عیوب قافیه است و می توان آن را هم معنی ایطای جلّی دانست.

معنی کلمه شایگان در ویکی واژه

سزاوار.
درخور شاه.
هر چیز خوب و گران بها.
فراخ.
خزانه.
گنج شاهانه.
از عیوب قافیه‌است و آن تکرار علامت جمع باشد در قافیه. شایورد (یْ وَ)
هاله، خرمن ماه.
پرده‌ای است از موسیقی.

جملاتی از کاربرد کلمه شایگان

البته برخی معتقدند کُربَن رسماً به تشیع در نیامد. برای نمونه داریوش شایگان معتقد است که او کاتولیک زاده و کاتولیک مرد و هیچ‌گاه دین عوض نکرد. مهدی فدایی مهربانی در فصل دوم کتاب «ایستادن در آن سوی مرگ: پاسخ‌های کُربَن به هایدگر از منظر فلسفه شیعی»، نظرهای مختلف در مورد گسست کُربَن از فلسفه هایدگر و گرایش وی به تشیع را مورد بررسی قرار داده‌است.
او برای ارسال دادخواست ایران به دادگاه لاهه در مورد اختلاف‌های نفتی ایران و انگلستان با علی شایگان همکاری کرد.
سود برند اهل ذوق از سخن من قافیه گر شایگان شود چه زیان است
گویم که گنجی شایگان گوید بلی نی رایگان جان خواهم وانگه چه جان گویم سبک کن بار من
آن جنگی مرد شایگانی معروف شده به پاسبانی
«میرزا معصوم الحسینی الفراهانی، متخلص به «محیط» از معاریف ادبا و بلغای صدر سلطنت قاجاریه است که ذکرش در دفاتر آن عصر از قبیل کتاب انجمن خاقان تألیف فاضل خان گروسی و گنج شایگان اثر خامهٔ میرزا طاهر دیباچه‌نگار با مختصری از شعر شیرینش درج شده…»
تمام عمر صرف این و آن کردم، ستم کردم که گنج شایگانی را خود از کف رایگان دادم
خیز خاقانی ز کُنج فقر خلوت‌خانه ساز کز چنین توان اندوخت گنج شایگان
زان گنج شایگان که بکنج قناعت است مور ضعیف گر چو سلیمان شود رواست
در سال ۱۳۳۹ و با فعال شدن دوباره جبهه ملی (دوم) به عضویت کمیته انتخابات این جبهه درآمد. او در این سال به آمریکا مهاجرت کرد و از سال ۱۳۴۰ تا سال ۱۳۴۴ به عنوان دبیر شورای مرکزی جبهه ملی ایران، شاخه آمریکا و عضو هیئت اجرایی و مسئول تشکیلات جبهه، عضو هیئت تحریریه مجله «اندیشه جبهه» ارگان جبهه ملی فعالیت می‌کند. در زندگی‌نامهٔ منتشره از سوی کمیته انتخابات نهضت آزادی آمده‌است در این مسئولیت‌ها او با دکتر چمران، دکتر شایگان، دکتر نخشب همکاری می‌کرد.
دربارهٔ گرایش دینی کُربَن اختلاف نظر وجود دارد. داریوش شایگان وی را کاتولیک می‌داند. حال آنکه سید حسین نصر می‌گوید، وی به مذهب پروتستان گروید. همچنین سید حسین نصر و سید محمدحسین طباطبایی معتقدند وی گرایش ایمانی به تشیع داشت و معتقد به امام زمان بود. برخی نیز وی را به گرایش به باطنیه ارتباط می‌دهند.
کمینه شعله از رای تو جرم آفتاب آمد فرو تر بخشش از جود تو گنج شایگان خیزد
ادیان و مکتب‌های فلسفی هند، کتابی از داریوش شایگان است که به بررسی جریان‌های فکری و دینی هند از دوره ودایی تا عصر حاضر می‌پردازد.
قیمتش گنج شایگان علوم قامتش سرو بوستان ملوک
در اسفندماه ۱۴۰۰ با پیگیری شهرداری و شورای اسلامی شهر جناح، بزرگداشت احمد مدان با عنوان «گنج شایگان جناح» برگزار شد.
از جلسات مباحث مهم او می‌توان به جلسات مباحثه با هانری کربن اشاره کرد، که حسین نصر و بسیاری دیگر در آن حضور داشتند، یا جلساتی که در تهران برگزار می‌شد و افرادی نظیر داریوش شایگان در آن حاضر بودند.
زود گردد زین سپس از بخشش او رایگان بوم هر کنجی به گنج شایگان آراسته
گرچه دل ویرانه شد از عشق دوست لیک گنج شایگان آمد به دست
کوشایی ستایش‌برانگیز پورداوود برای برگردان اوستا به زبان فارسی و آشنایی دیگربار ایرانیان با این کتاب مینویی، در نوشته‌های بسیاری آمده‌است. او در این راه دشوار دست به کوششی زد که به‌راستی شگفت‌انگیز است. ازاین‌رو، در سال ۲۰۱۶ میلادی مرکز ایران‌شناسی دانشگاه یوسی‌ال‌ای کالیفرنیا با کمک خانواده پورداوود «مرکز ایران‌شناسی پورداوود» را بنیاد گذاشت و در آوریل همان سال جشنی به بهانه بنیاد نهادن آن مرکز پژوهشی و دانشگاهی برپا کرد. سرپرستی مرکز ایران‌شناسی پورداوود را دکتر رحیم شایگان بر دوش دارد.
شایگان ازشخصیت معروفی است که درحوضه تمدن غرب کتاب ماندگاری را ازخود به‌یادگار گذاشته‌است