سقاخانه
معنی کلمه سقاخانه در فرهنگ معین
معنی کلمه سقاخانه در فرهنگ عمید
معنی کلمه سقاخانه در فرهنگ فارسی
معنی کلمه سقاخانه در دانشنامه عمومی
سقاخانه ها در ابتدا بیشتر جنبه خدماتی داشتند و بانیان آن ها بیشتر به منظور ثواب بردن، اقدام به ساخت و نگهداری آن ها می کردند. برخی سقاخانه ها دائمی بودند و برخی دیگر در زمانهای خاص به ویژه به هنگام عزاداری محرم برپا می شدند. برای آگاهی دادن به رهگذران در شب، شمع هایی در اطراف سقاخانه تعبیه و روشن می شد که بعدها جنبه ای مذهبی پیدا کرد و کسانی که نذر و نیازی داشتند هر شب جمعه، شمع هایی را در سقاخانه ها روشن می کردند. در تهران، سقاخانه های بزرگتری ساخته شد و در آن ها شمایل بزرگان مذهبی مانند عباس برادر حسین بن علی و علی اکبر و دیگر نذری های مردم توسط خادمان سقاخانه نگهداری می شد.
سقاخانه ها در خود، فرهنگ تصویری ایرانی - اسلامی را جای داده اند به صورتی که «در اغلب آنها می توان از قدیمی ترین پوسترها، وردها و دعاهای مذهبی، طلسم ها، عریضه ها و طومارها را یافت. »، در تهران، سقاخانه خدابنده لو تنها سقاخانه مصور تهران است که از دوره قاجاریه به جای مانده است، که از بی نظیرترین آثار تاریخی شهر تهران به شمار می رود.
از معروف ترین سقاخانه ها در ایران می توان به سقاخانه بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی در اردبیل متعلق به قرن ۱۶ میلادی، سقاخانه کوچه دباغ خانه در یزد متعلق به سال ۱۵۱۷ میلادی، سقاخانه عزیزالله در مجاورت مسجد جمعه اصفهان ساخته شده در دوران شاه سلیمان طی سال های ۱۶۶۶ تا ۱۶۹۴ و سقاخانه اسماعیل طلایی ساخته شده به دست نادر شاه افشار در زیارتگاه امام رضا در مشهد در بین سال های ۱۷۳۶ تا ۱۷۴۷ میلادی اشاره کرد که از این میان تنها سقاخانه اسماعیل طلایی همچنان در جای خود باقی است. در تهران، بیش از ۲۹۰ سقاخانه وجود دارد که سقاخانه خدابنده لو تنها سقاخانه مصور تهران است که از دوره قاجاریه به جای مانده است، که از بی نظیرترین آثار تاریخی شهر تهران به شمار می رود. در تهران ( تهران قدیم ) به لحاظ معماری و گستره مخاطبان، سقاخانه های کربلایی عباس، نوروزخان، شیخ هادی نجم آبادی، سقاخانه آئینه و سقاخانه مصور خدابنده لو شهرت زیادی داشتند. سقاخانه ای نیز در مقابل بقعهٔ امامزاده سید اسحاق در کوچه خدابنده لو، واقع شده است، که ظاهراً برای همین مکان متبرکه، بنا شده، این سقاخانه قدمتی بیش از ۶۰ سال دارد و چندی است به دلیل بی توجهی مسئولان رو به ویرانی است.
معنی کلمه سقاخانه در دانشنامه آزاد فارسی
سقّاخانه
مکانی درگاهی مانند و کوچک با سقفی طاقی شکل در دیوار یا بر سر گذرگاه، با ذخیرۀ آب آشامیدنی، سقاخانه را از آجر و ساروج می سازند و به کاشی های منقوش به تصاویر قدیسان شیعی، به ویژه حضرت ابوالفضل (ع) و امام حسین (ع) منقش و در گودال یا دوستکامیِ آن آب ذخیره می کنند تا تشنگان از آن بیاشامند. ظاهراً سقاخانه های اولیه را به نیت خیررساندن به مردم بنا می کردند تا ثوابی برده باشند. بعدها سقاخانه به مکانی مقدس و متبرک بدل شد؛ چنان که بر لبه های آبگیر آن شمع روشن می کردند و به حاجت مندی در پیاله ای که آن جا می نهادند، سکه ای نیز می انداختند. از سقاخانه های معروف تهران: سقاخانۀ نوروزخان، در گذر نوروزخان، واقع در جنوبِ خیابانِ بوذرجمهری؛ سقاخانۀ آینه، واقع در کوچۀ ظهیرالاسلام؛ سقاخانۀ آشیخ هادی، واقع در چهارراه شیخ هادی.
معنی کلمه سقاخانه در دانشنامه اسلامی
در فرهنگ شیعی سقاخانه یادآور سقایت حضرت عباس(ع) در واقعه کربلا است. از این رو سقاخانه که معمولاً ظرف سنگی بزرگی بود که آب آشامیدنی در آن ریخته و پیاله هایی با زنجیر به آن بسته می شد، در اندازه های بزرگتری ساخته شد و به نام امام حسین(ع) و حضرت عباس (ع) مزین گردید. افزودن نمادهایی مانند پنجه ٔ کوچکِ دست به پیاله ها و پنجرهٔ فلزی به سقاخانه ها، سبب شد تا برخی برای برآورده شدن حاجت خود در آنجا شمع روشن کنند یا دخیل ببندند.
سقایت از «س ق ی» در زبان عربی به معنای آب دادن یا آبیاری است. این ماده در تعدادی از آیات قرآن (استقی، تسقی، استسقاه، سقایه) آمده است. سقایت از منصب های مهم و افتخارآفرین در رابطه با کعبه و حاجیان در مکه بود که تعدای از خاندان های مشهور مکه آن را بر عهده داشتند؛ سقاخانه نیز به مکانی گفته می شود که در آن برای تشنگان آب ذخیره میکنند و برخی نیز آن محل را متبرک می دانند.
معنی کلمه سقاخانه در ویکی واژه
جملاتی از کاربرد کلمه سقاخانه
برخلاف تکیه‌های عمومی که در مساجد، حسینیه‌ها یا به صورت موقت در سطح معابر ایجاد می‌شوند، سقاخانه‌ها بیشتر در منازل شخصی افراد برپا می‌شوند. همچنین تکیه‌ها بیشتر پایگاهی برای جمع شدن هیئت‌های عزادار هستند اما سقاخانه‌ها چنین نقشی ندارند.
برای حرم امام رضا دو سقاخانه گزارش شده‌است. یکی از آنها که سقاخانه اسماعیل طلایی شهرت دارد؛ در وسط صحن انقلاب قرار گرفته‌است و پیش از آن به سقاخانه نادری مشهور بود. همچنین در مقابل ایوان طلای صحن جمهوری اسلامی نیز سقاخانه دیگری وجود دارد که با نمایی چون بیت‌المقدس طراحی و ساخته شده‌است. ابعاد این سقاخانه یک‌هشتم ابعاد حقیقی ساختمان قبة الصخره در بیت‌المقدس است. بنای سقاخانه نادری در سال ۱۳۴۷ ه.ش تجدید بنا شده‌است و سابقاً به حوض اسماعیل‌طلایی شهرت داشت. از نام آن چنین برداشت می‌شود که سابقاً حوض در این ناحیه قرار داشته که پس از لوله‌کشی آب، مبدل به شکل ظاهر آن شده‌است.
در سال ۱۳۹۰ آستان قدس رضوی اقدام به نصب شیرهای اتومات آب (دارای چشم الکترونیکی) در این سقاخانه نمود و با قرار دادن لیوانهای آب یکبار مصرف، ظروف قدیمی را که مردم قبلاً با آنها آب می‌نوشیدند، جمع‌آوری نمود.
سقاخانه امامزاده، دارای کتیبه‌ای شامل قصیده مشهور محتشم، در سال ۱۳۲۱ق ساخته شده‌است. تعمیراتی دیگر همچون مرمت ایوان و کاشی‌کاری گنبد کوچک بقعه، انجام شده‌است.
این بنا تا سال ۱۳۴۵ خورشیدی دارای پنجره‌های آهنی بود که سال ۴۶ تجدید بنا شد. پس از پیروزی انقلاب ۵۷ هم هنگام ساخت رواق دارالحجه در زیر صحن انقلاب بنای سقاخانه بازسازی و مقاوم‌سازی شد.
امامزاده عبدالله یکی از امامزادگان شاخص ایران است. هنگامی که در جادهٔ هراز به سوی آمل می‌روید، پنج کیلومتر مانده به آمل، جاده‌ای از راه اصلی جدا می‌شود که از میان جنگل‌های انبوه، به آرامگاه امامزاده عبدالله در روستای اسکومحله می‌رسد. ساختمان اصلی امامزاده در سال ۱۳۴۳ هجری شمسی تخریب و بنای نوساز و با عظمت کنونی به جای آن‌ساخته شد. در صحن بنای امامزاده ضریحی از طلا و نقره کار هنرمندان اصفهان کار گذاشته شده‌است. از آثارقدیمی آستانه امامزاده عبدالله، حوض شفا، مرقد بی‌بی فاطمه و سقاخانه آن است. همچنین زائرسراها و هتل‌های درجه یک و دو با سرویس‌های لازم، بازار و حجره‌ها، اتاق‌های مدیران و مسئولین، سالن بزرگ غذاخوری، ساختمان بانک و بناهای دیگر برای آسایش و راحتی زائران ساخته شده‌است.
اسماعیل طلایی یا اسمال طلا (در گویش عامه) نام سقاخانه‌ای در صحن انقلاب (عتیق) حرم