معنی کلمه سعدی در لغت نامه دهخدا
سعدی. [ س َ ] ( اِخ ) مشرف الدین مصلح بن عبداﷲ سعدی شیرازی ، نویسنده و گوینده بزرگ قرن هفتم. وی در شیراز به کسب علم پرداخت و سپس به بغداد رفت و در مدرسه نظامیه به تعلم مشغول گشت. سعدی سفرهای بسیار کرد و در زمان سلطان اتابک ابوبکربن سعدبن زنگی ( 623 - 668 هَ.ق. ) به شیراز بازگشت و به تصنیف سعدی نامه یا بوستان ( سال 655 ) و گلستان ( سال 656 ) پرداخت. علاوه بر اینها قصاید و غزلیات و قطعات و ترجیعبند و رباعیات و مقالات و قصاید عربی دارد که همه را در کلیات وی جمع کرده اند. وفات وی بین سالهای 691 و 694 هَ.ق. در شیراز اتفاق افتاد و آرامگاه جدید او در اردیبهشت ماه 1331 هَ.ش. برپا شده است.
امتیاز بزرگ سعدی در غزل عاشقانه و مثنوی اخلاقی و نثر فنی بسبک مقامه نگاری است. رجوع کنید به تاریخ ادبیات رضازاده شفق صص 263 - 279. بحث در باب سعدی شاعر، هانری ماسه. از سعدی تا جامی ( ترجمه تاریخ ادبیات ادوارد براون ج 3 ) ( از حاشیه برهان قاطع چ معین ). و رجوع به لباب الالباب و سبک شناسی بهار ج 1 و 2 و 3 شود.
سعدی. [ س َ ] ( اِخ ) میرعلیشیر نویسد: مولانا سعدی مشهدی بوده و به کاسه گری منسوب و این مطلع از اوست :
ز بهر قطع هستی حیله از صدجای انگیزم
مگر یک لحظه با آن دلبر خودرای آمیزم.
و در مطلع دو قافیه رعایت کرده و بیت دوم این مطلع را امیرعلیشیر پسند فرموده و آن بیت این است :
شبی بنشین وچندانی شراب بی حسابم ده
که نتوانم که تا روز حساب از جای برخیزم.
مولانا در هری وفات فرموده. ( مجالس النفایس ص 216 - 217 ).
سعدی. [ س َ ] ( اِخ ) دهی از دهستان یکانات بخش مرکزی شهرستان مرند. دارای 619 تن سکنه و آب آن ازچشمه و قنات است. ( از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 4 ).
سعدی. [ س َ ] ( اِخ ) دهی از دهستان عباسی بخش بستان آباد شهرستان تبریز. دارای 230 تن سکنه و آب از چشمه و محصول آن غلات میباشد. ( از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 4 ).
سعدی. [ س َ ] ( اِخ ) قصبه ای از دهستان آبشار بخش شادگان شهرستان خرمشهر. دارای 1010تن سکنه و آب آن از رودخانه جراحی است. محصول : غلات ،برنج و خرما است. ( از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 6 ).
سعدی. [ س َ ] ( اِخ ) ده بزرگی از دهستان حومه بخش مرکزی شهرستان شیراز. در سه هزارگزی شمال خاور شیراز. هوای آن معتدل و دارای 2008 تن سکنه است. آب آن از قنات و محصول آن غلات ، انگور، سبزیجات و شغل اهالی زراعت است. دبستان دارد و مقبره سعدی نزدیک قریه است. ( از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 7 ).