سرای
معنی کلمه سرای در لغت نامه دهخدا

سرای

معنی کلمه سرای در لغت نامه دهخدا

سرای. [ س َ ] ( اِ ) سَرا. خانه که به عربی بیت خوانند. ( برهان ). خانه. ( آنندراج ) ( رشیدی ). دار. ( منتهی الارب ) ( دهار ) ( المنجد ). منزل. ( منتهی الارب ) :
دور ماند از سرای خویش و تبار
نه سری ساخت بر سر کهسار.رودکی.سرائی است بر کنار مسجد مکه که آن را دار ابویوسف خوانند آن سرای پیغمبر ( ص ) بود و در آن سرای از مادر بزاد. ( ترجمه تاریخ طبری بلعمی ). و اندر وی سرائی است که زبیده کرده است.( حدود العالم ).
می تند گرد سرای و در تو غنده کنون
باز فرداش ببین بر تن تو تارتنان.کسایی.کنون این سرای نشست من است
همه زابلستان بدست من است.فردوسی.برفت یار بیوفا و شد چنین
سرای او خراب چون وفای او.منوچهری.میدانست که چون وی از این سرای فریبنده برود. ( تاریخ بیهقی ). چون آنجا رسد یکسره تا سرای پسرم مسعود شود. ( تاریخ بیهقی ). و سرای بوسهل را فروگرفتند. ( تاریخ بیهقی ).
که ماند نکوکاری ایدر بجای
بود با تو نیکی به دیگر سرای.اسدی.بقا بعلم خدا ورسول و قرآن است
سرای علم و کلید و درست قرآن را.ناصرخسرو.گیتی سرای رهگذران است ای پسر
زین بهتر است نیز یکی مستقر مرا.ناصرخسرو.سرایت آباد و زندگانی بسیار. ( نوروزنامه ).
دایره تنوره بین ریخته نقطه های زر
کرده چو سطح آسمان خط سرای زندگی.خاقانی.امیر ابوالحارث جواب سخت بازداد و فائق به کراهیت از سرای امارت بیرون آمد. ( ترجمه تاریخ یمینی ). عتبی گوید: از سید ابوجعفر شنیدم که بر در سرای او نوشته است. ( ترجمه تاریخ یمینی ).
سر و تاج آن پیکر دلربای
برآورده تا طاق گنبد سرای.نظامی.نقل است که سرایی عظیم داشت و در آنجاخانه بسیار بوده و تا آن ساعت در آن خانه مقیم بود.( تذکرة الاولیاء عطار ).
چند گردی گرد عالم بی خبر
دل سرای خلوت دلدار کن.عطار.- بستانسرای :
نگه داشت بر طاق بستانسرای
یکی نامور بلبل خوش سرای.سعدی.- دولت سرای :
بیا ساقی آن آب حیوان گوار
به دولت سرای سکندرسپار.نظامی.- مهمان سرای :
ز قدر و شوکت سلطان نگشت چیزی کم
ز التفات به مهمانسرای دهقانی.

معنی کلمه سرای در فرهنگ فارسی

مرکز دشت قبچان در کنار رود ولگا و شمال بحر خزر و بالاتر از هشترخان .
مسرت، شادی، شادمانی، شادکامی، خوشی، نقیض ضرائ
( اسم ) چکامه سرای نغمه سرای .
دهی است از دهستان میان آب بخش مرکزی شهرستان اهواز دارای ۱٠٠ تن سکنه است آب آنجا از رودخانه دز تامین میشود .

معنی کلمه سرای در دانشنامه عمومی

سرای (آب شوران). سرای ( به لاتین: Saray ) یک منطقه مسکونی در جمهوری آذربایجان است که در شهرستان آب شوران واقع شده است. سرای ۱۰۶۹۳ نفر جمعیت دارد. سرای پرجمعیت ترین ناحیه پس از خردلان در این شهرستان است.
سرای (سرزمین آلتای). سرای ( به لاتین: Sarai ) یک منطقهٔ مسکونی در روسیه است که در سرزمین آلتای واقع شده است.
سرای (شهر). سَرای، سرای باتو، سرای کهنه یا سرای المقروص پایتخت های اردوی زرین مغول و از بزرگ ترین شهرهای سده های میانه بودند. سرای ( برگرفته از فارسی به معنی "عمارت" یا "دربار" ) نام دو شهر در نزدیکی ولگای جنوبی بود که به طور متوالی مرکز حکومتی اردوی زرین ( دولتی مغولی که در قرون سیزدهم و چهاردهم میلادی بر سرزمین هایی در ترکستان و روسیه کنونی سلطه داشت ) بودند.
در مورد مطابقت بین مکان های باستانی و ارجاعات مختلف موجود در منابع تاریخی به سرای از قبیل سرای باتو، سرای برکه، سرای جدید، اختلاف نظرهای قابل توجهی بین پژوهشگران وجود دارد.
آنندراج می نویسد: سرای نام شهری است از ترکستان و آن را سرای باتوخان گفتندی زیرا که باتوخان بن جوجی خان بانی آن بوده و ازآن جا تا دربند سه چهار مرحله است. جهانگشای جوینی ( ج ۱ ص ۲۲۲ ) دربارهٔ سرای می نویسد: باتو در مخیم خویش که در حدود ایتیل داشت مقام فرمود و شهری بنا نهاد که آن را سرای می خوانند.
عبید زاکانی نیز در بیتی نوشته است:
سرای قدیم توسط حاکم مغول باتو خان ( ۱۲۲۷–۱۲۵۵م ) تأسیس شد، همان طور که هر دو ارجاع گاه به گاه به «سرای باتو» و بیانیه صریح فرانسیسکن ویلیام روبروک، که در سال ۱۲۵۳ یا ۱۲۵۴م از باتو در راه خود به دربار مونگکه خان بزرگ در قراقوروم بازدید کرد. به گفته ویلیام، «سرای، شهر جدیدی است که باتو در اتیلیا می سازد». عطا ملک جوینی، مورخ ایرانی، این محل را هم «اردوگاه» و هم «شهر» توصیف می کند.
این شهر در ۱۲۰ کیلومتری شمال شهر آستراخان و در کنار رود آق تپه از شعبه های پایین رود ولگا جای داشت. باتو خان فرمانروای مغول این شهر را به جای شهر پیشین ساقسین در حدود ۱۲۴۰ میلادی پایه ریزی کرد.
به عنوان مقر اصلی باتو، برکه، و جانشینان آنها، سرای عملاً پایتخت یک دولت بزرگ بود، اگرچه خان و دربارش گهگاه در مکان های دیگر نیز اقامت داشتند. حاکمان مختلف روس به سرای می آمدند تا با خان بیعت کنند و حق امتیاز او ( یارلیک ) را دریافت کنند. در سال ۱۲۶۱م، این شهر مقر اسقف نشین کلیسای روسیه ( Krutitsy ) و در سال ۱۳۱۵ نیز به یک اسقف کاتولیک تبدیل شد.
به گفته وزیر ایلخانی رشید الدین فضل الله، این مکان حداقل گاهی به عنوان محل دفن خان ها نیز عمل می کرده است: هنگامی که برکه در سال ۱۲۶۶م درگذشت، در «سرای باتو» به خاک سپرده شد. احتمالاً برکه توسعه شهر را ادامه داده و اسکان مسلمانان و جذب آنان را به خود جلب کرده است.
سرای (هریس). سرای یکی از روستاهای استان آذربایجان شرقی است که در دهستان بدوستان غربی بخش خواجه شهرستان هریس واقع شده است. منطقه عالِم خیز مانند میرزا محمد علی سرایی از اساتید علامه طباطبایی آیت الله حاج میرزا احمد سرایی آیت الله حاج میرزا صفرآقا حسن زاده سرایی و شخصیتهای کشوری مانند حجت الاسلام والمسلمین حاج عبدالرحیم نجفقلی زاده سرایی نماینده ولی فقیه در سپاه استان های آذربایجان غربی و شرقی و حجت الاسلام والمسلمین دکتر مصطفی نجفقلی زاده نماینده ولی فقیه در بسیج دانش آموزی کشور و شخصیتهای سیاسی مثل حاج رسول عطایی حاج ولی الله احمدیزاد سرای نمایندگان ادوار مجلس ملی و مجلس شورای اسلامی و قضات عالی رتبه همچون حاج میرزا علی اصغر حسن زاده سرای حاج میرزا اسحق سرایی حاج میرزا محسن حسن زاده سرای و صدها شاعر و نخبه علمی و تحصیل کرده در مراحل عالی دکتری از جمله دکتر سلیمان جدیدی سرای ( عضو هیات علمی دانشگاه ) و دکتر سعید صفیری سرای ( عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تبریز و جزء دانشمندان یک درصد برتر جهان در حوزه پزشکی از سال ۱۳۹۷ تاکنون ) اشاره نمود.
حمام تاریخی سرای: این حمام تاریخی مربوط به دوره پهلوی است و ۲۵ متر طول ، ۱۲ متر عرض و ۵ متر ارتفاع دارد. این حمام به دلیل نیاز روستاییان به حمام عمومی ساخته شده بود و به نام روستایی که در آن واقع شده ، نامگذاری شده است. حمام دارای ورودی ، بینه و گنبد آجری ، میاندر، گرم خانه و خزینه جداگانه برای آب سرد و گرم است و مجموعه کاملی را تشکیل می دهد. وضعیت فعلی حمام که پیشتر به عنوان حمام عمومی مورد استفاده قرار می گرفت، با گذشت زمان و به دلیل رطوبت بالا، ریزش برف و باران، عدم توجه مردم در حفظ و نگهداری، دچار آسیب و تخریب شده بود که با انجام عملیات مرمت و بازسازی آن این مکان متروکه به مکانی با کاربری فرهنگی تبدیل شده است. و در تاریخ ۷ خرداد ۱۳۸۷ با شمارهٔ ثبت ۲۲۸۵۳ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
فرودگاه خاکی: یکی از جاذبه های توریستی روستای سرای پرواز هواپیماهای زرد و قرمز سمپاشی درامادر ام ۱۸ می باشد که بصورت فصلی برای سمپاشی آفات منطقه وارد این فرودگاه خاکی کنار جاده ای میشوند و در طول اقامت خود نظر رهگذران را به خود جلب میکنند.
در این بخش با توجه به اطلاعات مختصر از برخی مشاهیر به معرفی چند نمونه از مشاهیر نامی روستای سرای میپردازیم.
سرای (همدان). سرای ( همدان ) ، روستایی از توابع بخش فامنین شهرستان همدان در استان همدان ایران است. سرای از زمان مادها تا کنون، چندین بار خالی از سکنه و سپس با گذر زمان، جانی دوباره گرفته.
این روستا در دهستان خرم دشت قرار دارد و براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۸۳ نفر ( ۲۲خانوار ) بوده است.
سرای (وان). سرای ( به ترکی استانبولی: Saray، به کردی: Sêrê ) یک منطقهٔ مسکونی در ترکیه است که در استان وان واقع شده است.
معنی کلمه سرای در فرهنگ فارسی
معنی کلمه سرای در دانشنامه عمومی
جملاتی از کاربرد کلمه سرای

جملاتی از کاربرد کلمه سرای

مرغی که کرد بیضۀ زرّین آفتاب بر گوشۀ سرای تواش آشیانه باد
نبود اندر این کشور آباد جای نه بر پای دیدند جایی سرای
پیش چشمی و لبی هر دم غزل میسرایم شور و مستی میکنم
کرد فریادی که ای اهل سرای یک کرم بر این گدا بهر خدای
که هم اینک این اتاق تبدیل به فرهنگسرای خواجو گردیده‌است.
درِ دل کوب تا رسی به خدای چند گردی به گرد بام و سرای
آنکه جانم شد نواپرداز او می‌سرایم قصه‌ای از ساز او
چو رستم بدر شد ز پرده‌سرای زمانی همی بود بر در به پای
گهی گوش بر قول دستان سرای گهی نغمه از مرغ دستان سرای
مرو ای دزد در سرای تهی که از آن دستِ پُر برون نبری
چو آمد به نزدیک پرده سرای به کش کرده دست ایستاده به پای