خیرخواهی

مذکور شد که ضد حسد، نصیحت است که عبارت است از: دوست داشتن خیر و نعمتی که صلاح بوده باشد از برای مسلمین و خلاصه آن خیرخواهی ایشان است و آن از معالی صفات، و شرایف ملکات است و هر که طالب خیر و خوبی از برای مسلمانان بوده باشد، در هر خیری که به ایشان برسد شریک است یعنی ثواب او مثل ثواب کسی است که آن خیر را رسانیده است.

خیرخواهیست مقصد و نیت پاک نیت چه باکش از تهمت؟

و ضد این صفت، «نصیحت» است، که عبارت است از خیرخواهی و نیک پسندی بر دیگران و آن نیز بر دو قسم است: باطنی و ظاهری.

ز هر سو یک امینی، خیرخواهی به میدان خرد پیموده راهی

و فواید و محاسن ضد مکر و حیله را که خیرخواهی مسلمین و یکرنگی با ایشان باشد تأمل کند «همچنان که در مقام آن بیان خواهد شد» و هر کاری که می خواهند بکند در آن غور نماید که مشتمل بر حیله نباشد و اگر احیانا از او مکری صادر شد، در مقام عتاب با خود برآید، تا انشاء الله ریشه این صفت از زمین دل کنده شود.

زبان خیرخواهی غیر ازین حرفی نمی‌گوید دل از خود شاد دار و در دو عالم شادمانی کن

چه چیز تو را به این مرتبه رسانیده و از اهل بهشت گردانیده است؟ انصاری گفت: غیر از آنچه دیدی از من بندگی به تقدیم نمی رسد، جز آنکه بر احدی از مسلمانان در خود غشی نمی بینم، و بر خیر و خوبی که خدای تعالی به وی عطا کرده باشد حسدی نمی برم آن شخص گفت: این است که تو را به این مرتبه رسانیده است و این صفتی است که تحصیل آن از ما برنمی آید» مروی است که «حضرت موسی علیه السلام مردی را در زیر عرش دید، آرزوی مقام و مرتبه وی را نموده گفت: یا رب چرا و به چه عمل بدین مرتبه رسیده که در سایه عرش تو آرمیده؟ خدای فرمود که وی بر مردمان حسد نمی برد» و مخفی نماند که غایت خیرخواهی و نصیحت آن است که آنچه از برای خود دوست داشته باشی از برای برادر دینی خود نیز همان را دوست بداری، همچنان که در احادیث بسیار به آن تصریح شده.

داستان‌های عامیانه‌ای پیرامون اکبر و بیربال، یکی از ناواراتان‌های او، در هند رایج است. او و همسر هندویش، مریم اوز زمانی، بسیار محبوب هستند؛ اعتقاد بر این است که مریم الهام‌بخش و نیروی محرکه‌ای برای ترویج سکولاریسم و خیرخواهی همگانی در اکبر بوده‌است.

خیرخواهی شیوۀ مردان بود هر کرا این شیوه شد مرد آن بود

سعدی‌اش باشد وزیر در‌ امور مملکت فکر و تدبیر از طریق خیرخواهی می‌کند

و سیم اظهار خیرخواهی ایشان در سر و علانیت به دنیا و آخرت، و محافظت وصایا و اعمال بر که به آن هدایت کرده باشند، چه در حال حیات ایشان و چه بعد از وفات ایشان.