ریح

معنی کلمه ریح در لغت نامه دهخدا

ریح. ( ع اِ ) باد. ج ، اَرواح ، اَریاح ، رُیاح ، ریَح.جج ، اَراویح ، اَراییح. ( از اقرب الموارد ) ( منتهی الارب ) ( ناظم الاطباء ) ( آنندراج ). باد. ( ترجمان القرآن جرجانی ). بادی که می وزد. ( ناظم الاطباء ). || بوی. ( آنندراج ) ( ناظم الاطباء ) ( منتهی الارب ) ( ترجمان القرآن جرجانی ) ( از اقرب الموارد ). بوی خواه خوش باشد و خواه ناخوش. ( از غیاث اللغات ) ( ناظم الاطباء ).
- ذفرالریح ؛ تیزبوی. تندبوی. ( از مفردات ابن البیطار ). رجوع به بوی شود.
|| گاهی به معنی بخار به کار برند. ( یادداشت مؤلف ): فینفع من وجع الظهر و... و من الریاح المستکنة فیها. ( مفردات ابن البیطار ). || چیز پاکیزه و خوش.( از اقرب الموارد ) ( منتهی الارب ) ( ناظم الاطباء ) ( آنندراج ). || بادی که در شکم پدید آید. ( از غیاث اللغات ) ( ناظم الاطباء ). || دردی که درپیوندگاه اندامها بروز کند. ( ناظم الاطباء ). بادی که به خلل آن در جای پیوند اندامها درد پیدا می شود. ( غیاث اللغات ).
- ریح الشوکة ؛ ریح شوکه. نزد پزشکان ماده ای است حاره که در استخوان جریان یابد و باعث شکستن استخوان و تباهی آن شود. ( از کشاف اصطلاحات الفنون ).
- ریح الصبیان ؛ نزد اطباء باد غلیظی است که عارض اندرون سرشود. ( از کشاف اصطلاحات الفنون ). ماده حاره ای است که در استخوان پیدا آید و آن را بشکند و سد کند. ( طب قدیم ).
- ریح بواسیر ؛ در عرف پزشکان بادی است غلیظ که خارج شدن آن سخت باشد و دردی را مانند درد قولنج عارض شود که گاه در پشت و گاه در شراسیف و اطراف کلیه بروز کند و گاه باشد که در خصیتین و شرم و حوالی نشیمنگاه عارض گردد. ( از کشاف اصطلاحات الفنون ).
- ریح رحم ؛ ماده نفاخه در رحم بسبب اجتماع رطوبات لزجه. ( یادداشت مؤلف ).
- ریح غلیظ ؛ نزد اطباء بادی است که مدت درنگ آن در پاره ای از تجاویف بدن به درازا کشد و غلیظ گردد. ( از کشاف اصطلاحات الفنون ).
|| ( اِمص ) چیرگی و توانایی ، قوله تعالی : و تذهب ریحکم . ( منتهی الارب ) ( ناظم الاطباء ). چیرگی و توانایی. ( آنندراج ) ( از اقرب الموارد ). || مهربانی و یاری گری. ( منتهی الارب ) ( از ناظم الاطباء ) ( آنندراج ). || دولت و توانگری. ( از اقرب الموارد ) ( منتهی الارب ) ( ناظم الاطباء ) آنندراج ). دولت. ( ترجمان القرآن جرجانی ).
ریح. ( ع مص ) سخت باد گردیدن روز. ( از اقرب الموارد ) ( از منتهی الارب ) ( ناظم الاطباء ) || رسیدن باد چیزی را. ( از اقرب الموارد ) ( منتهی الارب ) ( ناظم الاطباء ). || یافتن درخت باد را و برگ آوردن گرفتن آن. ( اقرب الموارد ) ( منتهی الارب ) || باد رسیده شدن چاه : ریح القدیر ( مجهولاً ). ( از منتهی الارب ) ( ناظم الاطباء ) ( از اقرب الموارد ). || در باد آمدن گروه و یا رسیدن باد ایشان را و هلاک کردن و از بیخ برکندن ایشان را. ( از منتهی الارب ) ( از ناظم الاطباء ). || در باد آمدن گروه. ( از اقرب الموارد ). || بوی یافتن. ( تاج المصادر بیهقی ) ( دهار ).

معنی کلمه ریح در فرهنگ معین

(رِ ) [ ع . ] (اِ. ) ۱ - باد. ۲ - نسیم . ۳ - دردی که در شکم یا پیوندگاه اندام بروز کند.

معنی کلمه ریح در فرهنگ عمید

باد.

معنی کلمه ریح در فرهنگ فارسی

باد، نسیم، بوی، ریاح واریاح وواراح جمع
( اسم ) ۱ - باد . ۲ - نسیم . ۳ - دردی که در شکم یا پیوندگاه انسان بروز کند جمع ریاح .
لقب احمد بن محمد بن علوجه سیستانی مکنی به ابوالعباس و معروف به جراب الدوله .

معنی کلمه ریح در دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] جا به جایی هوا ، به خواست خداوند برای بارش باران و آثاری دیگر در طبیعت را باد گویند.
واژه باد را معادل واژه «ریح» در زبان عربی دانسته اند. واژه «ریح» از ریشه «ر ـ و ـ ح» است که در معنای رایحه و بو و شکوه و قدرت نیز به کار رفته است.
کلیدواژه های ریح در قرآن
کلیدواژه هایی را که در قرآن به مفهوم باد اشاره دارد با توجه به معنای واژه می توان به سه دسته تقسیم کرد:
← مطلق ریح
عموم آیاتی که در آن ها از واژه «ریاح» استفاده شده است آثار باد را در جای گاه نعمت و رحمت خداوند بیان می کند.
بیشتر آیات متضمن واژه ریح و آیاتی که در آن ها واژه های «حاصب» و «اعصار» به کار رفته است، کارکرد باد را در عذاب کافران توضیح می دهد.
در دسته آیاتی که از واژه «ریح» استفاده شده است سه آیه فرمان روایی سلیمان (علیه السلام) را بر باد بازگو می کند. از مجموع آیات در ۷ آیه از باد در مقام تمثیل استفاده شده است و در آیات متضمن واژه های ذاریات، حاملات، جاریات، مقسّمات، مرسلات، عاصفات، ناشرات، فارقات و ملقیات به باد سوگند یاد شده است.
کارکرد دوگانه ریح در قرآن
...
[ویکی الکتاب] معنی رِیحٌ: باد
ریشه کلمه:
روح (۵۷ بار)
«ریح» به معنای باد است و این که می گوید: اگر به نزاع با یکدیگر برخیزید سست می شوید و به دنبال آن بادِ شما را از میان خواهد برد; اشاره لطیفی به این معنا است که قوت و عظمت و جریان امور بر وفق مراد و مقصودتان از میان خواهد رفت; زیرا همیشه وزش بادهای موافق سبب حرکت کشتی ها به سوی منزل مقصود بوده است، و در آن زمان که تنها نیروی محرک کشتی وزش باد بود، این مطلب، فوق العاده اهمیت داشت. به علاوه، وزش باد به پرچم ها نشانه بر پا بودن پرچم که رمز قدرت و حکومت است می باشد و تعبیر فوق، کنایه ای از این معنا است.
باد. بو. اصل آن روح است واو به یاء بدل شده (اقرب) . اگر بخواهد باد را ساکن می‏کند آنها در پشت دریا از جریان می‏افتن ریح در آیه به معنی بو است یعنی چون کاروان از مصر جدا شد پدرشان گفت بوی یوسف را استشمام می‏کنم. در آیه . مراد از ریح قدرت و نیرو است که در ریح توأم با نیروست راغب آن را استعاره از غلبه گفته است. یعنی منازعه نکنید و گرنه زبون می‏شوید و نیرو و قدرتتان از بین می‏رود. جمع ریح در قرآن ریاح به کار رفته . ریح در قرآن هم در باد عذاب رفته است گر چه در اوّلی بیشتر است مثل . که درباره باد عذاب است که در باد رحمت است ولی ریاح همواره در بادهای رحمت به کار رفته مگر در . که اعمّ است در اینجا به چند مطلب اشاره می‏شود: باد در طاعت سلیمان بود از مطالبیکه قرآن مجید درباره باد تذکر می‏دهد یکی آنکه باد به اذن خداوند به حضرت سلیمان مسخّر بود اینک آیات آن را نقل کرده سپس توجیهی که در نظر داریم بیان می‏کنیم. این آیه صریح است در اینکه باد در حال طوفان و شدّتش مطیع سلیمان بود و به امر او تغییر جهت می‏داد و به طرف زمین مبارک (ظاهراً زمین فلسطین) می‏وزید و جاری می‏شد . یعنی باد را به سلیمان رام کردیم سیر آن از صبح تا ظهر به اندازه مسیر یک ماه و از ظهر تا شب به قدر یک ماه بود یعنی در یک روز به اندازه‏دو ماه سیر می‏کرد. در صافی و المیزان از تفسیر قمی نقل است که باد تخت سلیمان را حمل کرده در صبح به قدر یک ماه و در بعد از ظهر یک ماه راه می‏برد. رخو نرمی و آرامی است یعنی باد را به سلیمان رام کردیم به دستور او هر کجا که می‏خواست به آسانی و آرامی جاری می‏شد. از سه آیه فوق روی هم روشن می‏شود که باد هم در حال طوفان و هم در حال عادی مطیع سلیمان بود. توضیح این مطلب به نظر نگارنده چنین است که خداوند اراده بسیار قوی و نیرومند به حضرت سلیمان عطا کرده بود که چون اراده خویش را بر باد تحمیل می‏کرد باد تغییر مسیر داده و در جهتی که سلیمان می‏خواست می‏ورزید چنانکه وزیر سلیمان آصف بن برخیا چنان ارادهئ قوی داشت که آنرا بر تخت ملکه سباء تحمیل کرده و آن را از فاصله دور در یک چشم به هم زدن پیش سلیمان حاضر کرد و در «سلم» انشاءاللّه خواهد آمد. این عمل یکی از صفات خداست که به حضرت سلیمان و آصف مقداری از آن را داده بود و نظیر این قضیّه است کرامت حضرت امام جواد «علیه السلام» که آن شخص را از شام به کوفه و از کوفه به مدینه و از مدینه به مکّه برد و بعد از ادای مناسک حج به شام آورد و سال بعد این عمل را تکرار فرمود که در کتب تواریخ و غیره مشهور است. آقای مهندس بازرگان در کتاب ذرّه بی انتها ص 51 می‏نویسد: در بعضی از بیمارستان‏های غرب شخص هیپنونیسم کننده اراده خویش را بر شخص بیمار تحمیل می‏کند و او را بدون داروی بیهوشی عمل می‏کنند و کمترین دردی احساس نمی‏کند. نگارنده مشروح آن را در کتاب معاد از نظر قرآن و علم، در فصل کار بدون ابزار آورده‏ام آری این آثار عجیب اراده بشری است علی هذا راجع برام شدن باد در دست سلیمان می‏توانیم سر نخ را بدست آوریم. بادی که قوم عاد را از بین برد می‏دانیم قوم عاد که پیامبرشان حضرت هود بود بوسیله باد از بین رفتند آیا آن باد طوفانی شکننده بود که نابودشان کرد یا صفت دیگری داشت؟ ابتدا آیات آن را نقل و سپس به توضیح آن می‏پردازیم: 1- . در این دو آیه خبری از طوفان نیست فقط باد با «عقیم» که به معنی نازا است توصیف شده و آن باد خیری نمی‏زایید هر چه داشت شرّ بود و نیز در صفت آن گفته شده: به هر چه می‏رسید آن را مانند استخوان پوسیده می‏کرد. 2- . . . در آیه دیگری آمده . اوصافی که در این آیات برای باد ذکر شده یکی «صَر صَر» است که آن را باد بسیار سرد و باد پر صدا معنی کرده‏اند. در مجمع از فرّاء نقل شده: آن باد سردی است که مثل آتش می‏سوزاند . در مجمع آن را باد بسیار سرد گفته و گوید: ممکن است صرّ صدای باد بسیار سرد باشد. راغب نیز صرصر را باد بسیار سرد گفته است. و از امام باقر «علیه السلام» در صافی باد سرد نقل شده صفت دیگر آن باد «عاتیه» است که به معنی طغیان کننده و فزون از حدّ می‏باشد و آن ممکن است در شدّت وزیدن و یا در شدّت سردی باشد. صفت دیگر آن «تُدَّمیر به معنی هلاک کردن و فنا ساختن است. روی هم رفته بدست می‏آید که باد طوفان شکننده نبود که دیارشان را زیر و رو کند و از «فَاَصْبَحُوا الا یُری اِلَّا مَساکِنُهُمْ» بر می‏آید که منازلشان از بین نرفته بود. علی هذا آن باد، بادی سرد و سوزان بوده و قوم هود را منجمد کرده و از بین برده است. بادهائی که از قطبین به طرف استوا می‏وزند بسیار سرد و سوزان‏اند اگر بادهای گرهی که از اقیانوس‏ها بر می‏خیزند آنها را معتدل آورد. آن باد به تصریح قرآن هفت شب و هشت روز پی در پی سرزمین قوم عاد را مورد حمله قرار داده و در تخسیر خود گرفته است و طبق آیه 24 احقاف تکّه ابر همراه داشته است. البته آن باد سرد باد عاتی و خارج از جریان معمولی بود و خدا خواسته بود که از نواحی قطبی بدون برخورد با مانعی به سرزمین آنها را به صورت ریشه‏های پراکنده خرما در آورد. بادهای آبستن کننده . در این شکی نیست که عوامل تلقیح میوه‏ها و گل‏ها و غیره یکی حشرات و یکی بادها است ولی آیه فوق در این زمینه نیست زیرا پس از لواقع فرموده «فَاَنْزَلْنا مِنَ السَّماءِ ماءً» و گرنه می‏فرمود «فَاَخْرَجْنا مِنَ الثَّمَراتِ» پس این تقلیح چیست؟ که نتیجه‏اش نزول باران است مراد از آن تلقیح سوزن‏های یخ و برگه‏های برف است که در طبقات بالای جوّ هستند بادهای گرم خود را به آنها می‏زنند و آنها را تلقیح و ذوب می‏کنند تا به صورت باران به زمین بیایند اگر این بادها آن برگه‏ها را باردار و ذوب نکنند هرگز آنها به صورت باران به زمیک نخواهند آمد مشروح این مطلب در «برد» ذیل آیه «وَ یَنَزِّلُ مِنَ السَّمَّاءِ مِنْ جِبالٍ فیها مِنْ بَرْدٍ» گذشت به آنجا رجوع شود.

معنی کلمه ریح در ویکی واژه

باد.
نسیم.
دردی که در شکم یا پیوندگاه اندام بروز کند.

جملاتی از کاربرد کلمه ریح

روی جانان را نهان در خط چون ریحان ببین چهره یوسف کبود از سیلی اخوان ببین
چه کند روح پاک خانه ز ریح فلک چارم است بام مسیح
خط ریحانی بر چهره مشکین خالش همچو بر برگ سمن بود غبار عنبر
دولت سنگدلان زود به سر می آید خط ریحانی یاقوت لبان را دریاب
کان دشت‌ْبساطِ کوه‌ْبالین ریحانِ سراچهٔ سفالین
بوریحان بر وی نوشته بود که از این چهار در هیچ بیرون نشود بر دیوار مشرق دری کنند و از آن در بیرون شود.
شود آتش بر ایشان چون بر ابراهیم بر ریحان اگر گاه کرم همت در اصحاب سقر بندد
اگر من جنس ایشانم وگر من غیر ایشانم نمی‌دانم همین دانم که من در روح و ریحانم
قال (ص): «زمّلوهم بدمائهم و کلومهم، فانّهم یحشرون یوم القیامة بدمائهم، اللّون لون الدّم، و الرّیح ریح المسک.»
ز آیینه دل چون خط یاقوت برد زنگ در دیده غباری که ز ریحان خط اوست
- ریحانة الأدب /۲ ۳۹۹ تا ۴۰۱، /۳ ۳۲۵