رکوع

بود حیدر در رکوع از بهر حقّ ناگهان زد سائلی پیشش نطق

آیه ۵۵ سوره مائده که به آیه ولایت مشهور است، از دیگر آیه‌های مربوط با موضوع امامت است. ناصر مکارم شیرازی، مفسر شیعه در ترجمه این آیه آورده‌است: «سرپرست و رهبر شما، تنها خداست و پیامبر او و آنها که ایمان آورده‌اند و نماز را بر پا می‌دارند و در حال رکوع زکات می‌پردازند.»[یادداشت ۶]

آنی که در رکوع و سجودند روز و شب از بهر شکر نعمت تو اهل این دیار

چون سجودی یا رکوعی مرد کشت شد در آن عالم سجود او بهشت

آن را که در رکوع غنی کرد بی سؤال درویش را به پیش پیمبر سخاوتش

دربارهٔ مبانی قرآنیِ امامت از نظر محمد باقر، از منابع شیعی این‌طور برمی‌آید که باقر تأکید زیادی بر آیهٔ ولایت (آیهٔ ۵۵ سورهٔ مائِده)[یادداشت ۶] داشته‌است. این آیه بسته به اینکه واو در شروع عبارتِ «وَ هُمْ رَاکِعُونَ» واو حالیه[یادداشت ۷] باشد یا واوِ عطف،[یادداشت ۸] به دو گونهٔ مختلف ترجمه می‌شود. در ترجمهٔ دوم، همهٔ مؤمنان شایستگی دارند «ولیّ» باشند ولی در ترجمهٔ اول، فقط کسانی ولی هستند که درحال رکوع زکات می‌دهند؛ که به‌اعتقاد باقر اشاره به علی بن ابی‌طالب دارد.[یادداشت ۹]

هر یک مرید تو چو هلالی ست از رکوع هر شب هلال وار ازان در زیادت است

به گزارش مکارم شیرازی، مفسر شیعه، این آیه با کلمه «اِنَّما» شروع شده‌است که در زبان عربی برای انحصار کاربرد دارد و در فارسی مترادف کلمه «فقط» است. به عقیده همو، آمدن «اِنَّما» در ابتدای این آیه مشخص کرده‌است که ولی و سرپرست و متصرف در امور شما سه کس هستند که عبارتند از خدا، پیامبر و کسانی که ایمان آورده‌اند و نماز را به پا می‌دارند و در حال رکوع زکات می‌دهند.

ای ز خود سیر گشته جوع آنست وی دوتا از ندم رکوع آنست

گهی در قیام و گهی در قعود گهی در رکوع و گهی در سجود

قرنها اندر سجود افتاده بود عمرها اندر رکوع استاده بود

و قال ابن زید معناه و صلّ بامر ربک حین تقوم من المنام، یعنی صلاة الصبح و قال الکلبی ای اذکر اللَّه باللسان حین تقوم من فراشک الی ان تدخل الصلاة و قال الضحاک یعنی قل حین تقوم الی الصلاة اللَّه اکبر کبیرا و الحمد للَّه کثیرا و سبحان اللَّه بکرة و اصیلا. و قال الربیع اذا قمت الی الصلاة فقل سبحانک اللهم و بحمدک و تبارک اسمک و تعالی جدک و لا اله غیرک. و قیل هو سبحان ربی العظیم فی الرکوع و سبحان ربی الاعلی فی السجود.

«سرپرست و ولی شما، تنها خداست و پیامبر او و آنها که ایمان آورده‌اند؛ همانها که نماز را برپا می‌دارند و در حال رکوع زکات می‌دهند. .»

قال علیه السلام اجعلوها فی رکوعکم و لما نزلت: سَبِّحِ اسْمَ رَبِّکَ الْأَعْلَی، قال اجعلوها فی سجودکم.