دهنه

محیط برکه ۴۷ متر، ارتفاع گنبد ۱۱/۵ متر، عمق آن ۲۰ متر و دارای چهار دهنه دو متری، در چهار جهت جغرافیایی می‌باشد. معروف است که بانی معادل مقدار سنگ استخراجی کارگران حفار برکه، به آنها ذرت می‌داده‌است.

اسفید، روستایی در دهستان دهنه شیرین بخش مرکزی شهرستان بام و صفی‌آباد در استان خراسان شمالی ایران است.

چه گویم کوچه کوچه دهنه دهنه چو دزدان می گریزد پا برهنه

در دهنها ز رسیدن ثمر خام افتد گرنه ای خام، تن خود به رسیدن مگذار

یُرِیدُونَ لِیُطْفِؤُا نُورَ اللَّهِ بِأَفْواهِهِمْ میخواهند که بکشند روشنایی اللَّه بپف دهنهای خویش. وَ اللَّهُ مُتِمُّ نُورِهِ و اللَّه تمام کننده نور خویش است.. وَ لَوْ کَرِهَ الْکافِرُونَ (۸) و هر چند که دشوار آید کافران را.

بقعه شاهزاده حمزه بن موسی مربوط به دوره صفوی - دوره معاصر است و در شهرستان اسفراین، روستای دهنه شیرین واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۸۰ با شمارهٔ ثبت ۵۱۵۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

از ۲۷۰ حلقه چاه عمیق، ۱۲۷ چاه نیمه عمیق، و شمار بسیاری قنات و چندین دهنه چشمه در سطح استان، آبی معادل ۶۴۰ میلیون متر مکعب در سال برداشت می‌شود.

پس از انقلاب سنگ مزار ناصرالدین شاه از شاه عبدالعظیم به خلوت کریمخانی اضافه می‌شود. همچنین تختی از مرمر متعلق به دوره فتحعلیشاه نیز در این خلوت جای می‌گیرد. این تخت ابتدا جلوی شاه نشین عمارت خروجی قرار داشت و سپس به جنبِ عمارت عاج منتقل شده و در نهایت در تکیه دولت استقرار می‌یابد. پس از انتقال به تکیه دولت، جسد ناصرالدین شاه و مظفرالدین شاه را تا آماده شدن مزارشان برای مدتی بر روی آن در تکیه دولت، به امانت می‌گذارند. تخت مذکور بعد از تخریب تکیه دولت در دورهٔ پهلوی، در مخازن نگهداری شده تا اینکه در دورهٔ جمهوری اسلامی به خلوت کریمخانی منتقل می‌گردد. البته در دورهٔ مظفری یک دهنه از طول آن کاسته می‌شود.

این مسعر شیطانی بود که بر دهنهای بتان سخن گفتی و عبد اللَّه بن الهیعرا یکی بود از مؤمنان جنّ که برسول (ص) ایمان آورده بود، رسول خدای را خبر داد باین شعر که من آن مسعر را کشتم، آن گه گفت یا رسول اللَّه فردا به بو جهل و آن بت بر گذر تا آن شنوی که چشمت روشن باشد، رسول خدا (ص) دیگر روز به بو جهل برگذشت و بو جهل هم چنان بت پیش نهاده و او را سجود می‌کند و می‌گوید یا سیّدی اهج محمّدا، از دهن بت این شعر شنیدند: انّی عبد اللَّه و ابن الهیعرا... تا آخر که مدح رسول تمام شد، بو جهل آن بت را بر زمین زد و بشکست و گفت تبّا لک من اله بالامس تهجوه و الیوم تمدحه.

بی سخن گردد زبانها در دهنها چون بروز آتش اندر گوهر تیغ زبان آور زنی

گوارا باد صحبتها به نقد وقت نشناسان که ما را کنج عزلت خوشتر از کنج دهنها شد

یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا ای ایشان که بگرویدند، لا تَتَّخِذُوا بِطانَةً مگیرید دوست از دل، مِنْ دُونِکُمْ از بیرون خویشتن لا یَأْلُونَکُمْ خَبالًا که هیچ در کار شما سستی نکنند بتباهی. وَدُّوا دوست دارید و شاد بید و خواهید، ما عَنِتُّمْ آنچه شما در آن بید از عنت، قَدْ بَدَتِ الْبَغْضاءُ مِنْ أَفْواهِهِمْ پیداست زشتی و نابکاری از دهنهاء ایشان، وَ ما تُخْفِی صُدُورُهُمْ أَکْبَرُ و آنچه که نهان میدارد دلهای ایشان مه است از آنچه از زبانها پیداست. قَدْ بَیَّنَّا لَکُمُ الْآیاتِ پیدا کردیم شما را سخنان، إِنْ کُنْتُمْ تَعْقِلُونَ (۱۱۸) اگر خرد دارید.

هنر دیگر آتنا رام کردن اسب‌های وحشی بود و به همین جهت او را مخترع لگام و دهنه اسب شناخته‌اند. در اهدای آتش به انسان و همچنین در کار ساختن و پرداختن انسان با پرومتئوس همکاری نمود.

یا أَیُّهَا الرَّسُولُ ای پیغامبر! لا یَحْزُنْکَ اندوهگن مکناد ترا، الَّذِینَ یُسارِعُونَ فِی الْکُفْرِ اینان که میشتابند بکفر، مِنَ الَّذِینَ قالُوا ازین منافقان که گفتند بزبان، آمَنَّا بگرویدیم، بِأَفْواهِهِمْ این گفت زبان است بدهنهای ایشان، وَ لَمْ تُؤْمِنْ قُلُوبُهُمْ و دلهای ایشان هنوز ناگرویده، وَ مِنَ الَّذِینَ هادُوا و ازینان که جهود شدند، سَمَّاعُونَ لِلْکَذِبِ دروغ شنوان‌اند، و دروغ پذیران، سَمَّاعُونَ جاسوسان و سخن‌گیران و سخن‌جویان، لِقَوْمٍ آخَرِینَ لَمْ یَأْتُوکَ سخن میبرند با غایبان خویش که بتو نمی‌آیند، یُحَرِّفُونَ الْکَلِمَ سخن می‌بگردانند، مِنْ بَعْدِ مَواضِعِهِ پس آنکه اللَّه نهاد آن را بجای خود، یَقُولُونَ میگویند، إِنْ أُوتِیتُمْ هذا اگر شما را درین حکم حد دهند نه رجم، فَخُذُوهُ گیرید و پذیرید آن حکم را، وَ إِنْ لَمْ تُؤْتَوْهُ و اگر چنانست که شما را حد ندهند فرود از رجم، فَاحْذَرُوا از پذیرفتن آن پرهیزید، وَ مَنْ یُرِدِ اللَّهُ فِتْنَتَهُ و هر که اللَّه فتنه دل وی خواهد، فَلَنْ تَمْلِکَ لَهُ مِنَ اللَّهِ شَیْئاً بدست تو از خدای وی را هیچ چیز نیست، أُولئِکَ الَّذِینَ ایشان آنند، لَمْ یُرِدِ اللَّهُ که اللَّه می نخواهد، أَنْ یُطَهِّرَ قُلُوبَهُمْ که دلهای ایشان پاک کند، لَهُمْ فِی الدُّنْیا خِزْیٌ ایشانراست در دنیا رسوایی و فرومایگی، وَ لَهُمْ فِی الْآخِرَةِ عَذابٌ عَظِیمٌ (۴۱) و ایشانراست در آخرت عذابی بزرگوار.

این آزادراه به طول ۱۰۴ کیلومتر بوده و برای آن ۱۴ تونل به طول مجموع ۲۵ کیلومتر و ۲۸ دهنه پل بزرگ به طول مجموع ۲۸۰۰ متر ساخته شده‌است. همچنین ساخت ۲ تقاطع غیر همسطح نیز از دیگر سازه‌های آن به حساب می‌آید. هزینه ساخت کل پروژه ۷۵۰ میلیارد تومان برآورد شده‌است که نیمی از آن توسط بخش خصوصی تأمین شده‌است. در زمان ساخت این طرح عظیم، ۴۰۰۰ نفر مشغول به کار احداث این پروژه بودند.

میتوان با چرب و نرمی، خصم را بستن زبان ما ز خوی نرم، بر زخم دهنها مرهمیم

آب‌انبار دو دهنه مربوط به اواخر دوره صفوی است و در یزد، خیابان قیام، ضلع جنوبی خیابان بازار مسگری واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۴ فروردین ۱۳۵۷ با شمارهٔ ثبت ۱۶۰۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

ز آلو بالویش گلگون دهنها برآید از دهن رنگین سمن ها

تاریخ رام کردن اسب هنوز به درستی شناخته نشده‌است. باستان‌شناسان با توجه به قدیمی‌ترین آثار بر جای مانده از پیشینیان در رابطه با رام کردن اسب‌ها، معتقدند که اولین اسب‌های اهلی به بیش از سه هزار سال قبل از میلاد برمی‌گردند. قبل از آن اسب به منظور تهیهٔ غذا شکار می‌شده‌است. البته باستان‌شناسان در بعضی نقاط از اروپای شرقی دهنه‌هایی پیدا کرده‌اند که به شش هزار سال قبل از میلاد برمی‌گردند. این نشان می‌دهد که انسان از آن زمان سعی داشته‌است که اسب را رام کند و از آن بهره ببرد، ولی به دلیل سرعت آن در فرار موفق نشده‌است. قدیمی‌ترین آثار در اروپای شرقی، شمال قفقاز و آسیای شده‌اند.

آسیاب دهنه، آسیابی مربوط به دوره قاجار است که در شمال غربی روستای رقه در بخش ارسک از شهرستان بشرویه واقع شده‌است. این اثر در تاریخ ۱۲ دی ۱۳۸۶ با شمارهٔ ثبت ۲۰۴۸۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.